Литва, Латвия ва Полша расмийлари Белорус фуқароларига қарши зўравонликни тўхтатиш учун ҳозирги инқирозда воситачилик қилишга тайёр. Бу ҳақда Литва президенти Гитанас Науседа Reuters агентлигига маълум қилди. 

Шу билан бирга, Науседа агар воситачилик таклифи рад этилса, Беларусга нисбатан - алоҳида давлатлар томонидан ҳам, ЕИ даражасида ҳам санкциялар қўлланилиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирилди.

Науседа Белорусдаги вазиятни ҳал қилиш режасини 12 август куни бўлиб ўтган матбуот анжуманида тақдим этди, у ерда у Латвия президенти Эгилс Левитс билан суҳбатдан сўнг ташриф буюрди, дея хабар беради Delfi. Науседа журналистларга мурожаат қилар экан, Литва ва бошқа давлатлар расмийлари Белорусдаги хавотирли вазият билан боғлиқ инқироздан чиқиш йўлларини изламоқда.

“Белоруснинг энг яқин қўшнилари, шу жумладан Литва, барқарор, демократик, мустақил ва гуллаб-яшнаётган Беларусга муҳтож. Буларнинг барчаси биз катта ташвиш билан кузатаётган сўнгги кунлардаги воқеаларга зиддир", - деди Науседа. 

Президентнинг сўзларига кўра, воситачиликни амалга оширишдан олдин Белорус ҳукумати уч қисмдан иборат режани қабул қилиши керак:

• фуқароларга нисбатан зўравонлик ишлатишдан бош тортиш;
• ҳибсга олинганларни озод қилиш;
• ҳокимият томонидан фуқаролик жамияти билан мулоқотни қайта тиклаш.

Науседа ҳукумат ва фуқаролик жамияти вакилларини ўз ичига оладиган миллий кенгашнинг шаклланишини бундай мулоқотнинг мумкин бўлган асоси деб атади.

Шу билан бирга, Литва президенти агар Минск рад этса, мамлакатга санкциялар киритилиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирди.

"Менимча, биз шундай ҳаракат қилишимиз керак - тинч йўл билан бошланиб, муаммони озроқ оғриқли тарзда ҳал қилишга ҳаракат қилинг. Аммо, агар бу ташаббус қабул қилинмаса, эҳтимол Литва ва ЕИда муҳокама қилинадиган бошқа муқобил вариантлар бўлиши мумкин. Мен санкциялар ҳақида ҳам гапирмоқдаман - Европа Иттифоқи даражасида ҳам, миллий санкцияларда ҳам”, - деди Науседа.

Аввалроқ 12 август, чоршанба куни Литва ташқи ишлар вазири Линас Линкевичюс Белорус ҳукуматининг сайлов натижаларини қалбакилаштириш ва намойишчиларга қарши ҳаддан ташқари куч ишлатгани учун 14 август куни бўлиб ўтадиган ЕИ ташқи ишлар кенгашининг фавқулодда йиғилишида санкциялари масаласини муҳокама қилишини айтди. Вазир, шунингдек, агар иттифоқ умумий санкцияларни ишлаб чиқмаса, Литва миллий даражада чекловларни жорий этиш ташаббуси билан чиқишини айтди.

12 август куни Литва Сеймининг ташқи алоқалар қўмитаси Белорусда 9 августдаги президент сайловлари натижаларини тан олишдан бош тортди ва Александр Лукашенкони давлатнинг қонуний раҳбари деб ҳисобламаслигини маълум қилди. Учрашув давомида қўмита, шунингдек, Беларус ҳукумати вакилларига қарши санкцияларни қўллаш имкониятларини муҳокама қилди.

Беларус бўйлаб норозилик намойишлари мамлакатда бўлиб ўтган президент сайловларининг дастлабки натижалари эълон қилингандан кейин бошланди. Марказий Сайлов Комиссиясидан олинган дастлабки маълумотларга кўра, амалдаги давлат раҳбари Александр Лукашенко 80% дан ортиқ овоз билан ғалаба қозонган. Унинг асосий рақиби, мухолифат номзоди Светлана Тихановская атиги 10 фоиз овоз тўплади. Тихановская тарафдорлари мамлакат расмийларини овозларни сохталаштиришда айблашди. Унинг штабига кўра, Тихановская 70-80 фоиз овоз олди.

Тихановскаянинг ўзи 11 августга ўтар кечаси Литвага чиқиб кетган. Тихановскаянинг сафдоши Олга Ковалкованинг РБКга айтишича, Тихановская Беларус ҳукумати томонидан мамлакатдан олиб чиқилган. "Унинг кетиши унинг бошлиғи Мария Морозни ишдан бўшатишга имкон берди", деди у.

Тихановская Беларусдан жўнаб кетгандан сўнг, унинг нутқининг видеоси Интернетга чиқарилди. Ёзувда Лукашенконинг рақиби пастга қараб, амалдаги президентнинг мухолифларига полицияга қаршилик кўрсатмасликни сўрайди. Ёзувни изоҳлар экан, Науседа "ҳеч қандай ақлли одам Тихановскаянинг видеомулоқотини ўз хоҳиши билан қилинганига ишонмайди" деди.

11 август куни кечқурун хавфсизлик кучлари мамлакатнинг йирик шаҳарлари марказларига киришни тўсиб қўйишни бошлади.