Мусобақалар Халқаро олимпия қўмитаси ташаббуси билан ташкил этилган бўлса-да, тадбир расман Олимпиада эмас, балки “Қишки спорт халқаро ҳафталиги” номини олганди.

Ўшанда қўмитадагилар бундай ўйинларга зарурат мавжудлигига шубҳа қилишмас, қишки спорт турларини рашк қилувчи Скандинавия мамлакатлари эса қарши чиққан эди.

Қишки ўйинлар икки йилдан кейин, Халқаро олимпия қўмитаси қишки олимпиада ғояси муваффақият қозонганини англагач Олимпия ўйинлари деб атала бошлади.          

Скандинавия – қарши

Шамонидаги мусобақалар расман Олимпиада деб аталмаса-да, маҳаллий ҳокимият ушбу спорт тадбири Халқаро олимпия қўмитаси шафелигида ташкил этилганига урғу берган. Буни кинохроника кадрларига муҳрланган плакатларда кўриш мумкин.

1924 йилда қишки спорт мусобақаларини ўтказиш ғояси янгилик ҳисобланмас эди: ХХ аср бошидан бери Скандинавия мамлакатлари иштирокида Швецияда “Шимол ўйинлари” ўтказиб келинар эди. Айнан шу давлатлар вакиллари қишки олимпиадага қарши чиқишди. “Ахир, Қадимги Грецияда қишки спорт турлари бўлмаган-ку”, дейишди улар.

Шундай бўлса-да, қишки олимпиадада қатнашиш истагини билдирган Европа мамлакатлари сони тобора ортиб борди.

Альп спорти

Шамонидаги мусобақаларда 16 мамлакат – Австрия, Бельгия, Канада, Чехословакия, Финляндия, Франция, Буюк Британия, Венгрия, Италия, Латвия, Норвегия, Польша, Швеция, Швейцария, АҚШ ва Югославиядан 258 нафар спортчи қатнашди. Бу йиғин ўйинлар дастурига киритилган спорт турлари рўйхатига кучли таъсир кўрсатди.

Масалан, Альп мамлакатлари Шамонига тоғ чанғиси ва бобслейни олиб келишди, Буюк Британия эса шотланд кёрлингини.

Шунингдек, хоккей ва фигурали учиш ёзги Олимпиададан қишкисига ўтказилди.

Спортми ёки шоу?

Спорт мусобақалари рўйхатига нималар киритилгани ва кўргазмалари чиқишлар доирасида нималар содир бўлгани узоқ вақтгача баҳс-мунозараларга сабаб бўлди. Бу борада турли манбаларда турлича маълумотлар келтирилган.

Олимпиададаги спорт турларининг умумий рўйхати қуйидагича эди: альпинизм, бобслей, кёрлинг, хоккей, ҳарбий патруль (бўлғуси биатлон), фигурали учиш, конькида югуриш, чанғи кросси, трамплиндан сакраш ва иккикураш.

Бироқ мусобақаларнинг бари ҳам тўлақонли спорт мусобақаси деб тан олинмаган, айримлари шунчаки йиғилганларнинг кўзини қувнатадиган кўргазмали чиқиш бўлган, холос.

Альпинизм, патруль ва кёрлинг

Халқаро олимпия қўмитаси альпинизмни ўйинлар рўйхатига киритишни анчадан бери хоҳлар эди. 1924 йилда альпинизм бўйича мусобақа ўтказмасликка, балки аввалги – 1920 йилги Олимпиадада юқори натижаларга эришган спортчиларни тақдирлашга қарор қилинди. Шундай қилиб, Қишки ўйинларнинг ёпилиш маросимида британ генерали Чарльз Брюс бошчилигида Эверестни забт этган гуруҳ тақдирланди.

Кейинчалик бироз ўзгарган кўринишда биатлон номини олган ҳарбий патруль билан ҳам шунга ўхшаш ҳолат юз берди. Ўшанда мусобақаларда фақат ҳарбий жамоалар қатнашар эди, турган гапки, спортнинг ушбу тури қишки ўйинлар дастурига ҳарбийларнинг ташаббуси билан киритилган.

Ҳарбий патрулнинг умри Олимпия ўйинларида қисқа бўлди. Фақатгина 1960 йилга келиб у биатлон кўринишида ўйинлар рўйхатига қайтди.

Кёрлинг мусобақалари кўргазмали чиқишлар бўлгани айтилса-да, бу борада тарихчиларнинг муштарак фикри йўқ. Спортнинг бу тури 1998 йилги Нагано Олимпиадасига эсланмади.

Хуллас…

Скандинавия мамлакатлари Шамонидаги ўйинларга қарши чиққан бўлса-да, энг кўп ютуқни айнан шимол мамлакатлари спортчилари қўлга киритди. Энг яхши кўрсаткични Норвегия, Финляндия ва АҚШ вакиллари кўрсатди.

Тадбирнинг энг асосий ютуғи, шубҳасиз, Қишки Олимпиаданинг туғилиши бўлди.