Бир пайтлар дунёнинг нон саватига айланган АҚШ буғдой экспортчилари 2022 йилни қирқ йил ичидаги энг паст даражада якунладилар, АҚШ буғдойи етказиб бериш танқислиги ва арзон хорижий буғдой рақобати туфайли ўз ўрнини йўқотди.
29 декабрда тугайдиган ҳафтада атиги 85 672 тонна АҚШ буғдойи экспорт учун текширилди, бу 1983 йил январидан бери энг паст кўрсаткичдир. Бу 2008 йил декабрь ойи охиридаги 127 306 тоннадан олдинги энг паст кўрсаткичдан паст ҳисобланади.
Маълумотлар дастлаб ўтган ҳафта эълон қилинган, аммо душанба куни эрталаб ҳеч қандай тузатишлар киритилмаган, бу рекорд сақланиб қолиши мумкинлигини кўрсатмоқда. 2023 йилда ҳам паст кўрсаткичлар давом этди, чунки 201,673 тонна буғдой 5 январга қадар бўлган ҳафтада дастлабки текширув вақтида текширилди, бу 40 йилдан ортиқ вақт ичида ўша ҳафтадаги энг паст кўрсаткичдир.
Декабрь ойи охирида Қўшма Штатларга Арктика совуқлари келиб, транспорт ва савдога таъсир кўрсатди. Бироқ, талабнинг жуда пастлиги туфайли текширилган буғдой ҳажми аввалги ойларда рекорд даражада паст бўлди.
USDA прогнозларига кўра, 2022-23 йилларда АҚШ буғдой экспорти 21,1 миллион тонна билан 51 йиллик энг паст даражага етади. Бундан ташқари, кеч куз ва қишда таъминотнинг секинлашиши кузатилади.
Бу Қўшма Штатлар охирги марта буғдой экспортчиси бўлган 2016-17 йиллардагидан 26 фоизга камдир. Прогнозларга кўра, 2022-23 йилларда мамлакат жаҳон таъминотининг 10% рекорд даражада паст улуши билан 4-ўринни эгаллайди.
АҚШ буғдойи учун ижобий томонлардан бири шундаки, экспорт сўнгги йилларда ишлаб чиқаришдан камроқ камайди. Яна бир ижобий жиҳат шундаки, экспортчилар жорий маркетинг йилининг биринчи ярмида фойда кўрдилар.
Сўнгги пайтларда экспорт сотуви ёмонлашгани сабабли етказиб бериш чекланган бўлиб, ҳозир йигирма йилдан ортиқ вақт ичида энг паст даражада бўлди, Россия, Канада ва Австралия каби рақобатчи давлатлардан арзонроқ буғдой бозорнинг катта миқдорда эгаллаб олди.
Бироқ, 2022-23 йилларда АҚШнинг жами буғдой экспорти жами сотишнинг улуши сифатида тарихий ўртача кўрсаткичга яқин, шунинг учун таъминот талаб таклиф қилган даражада паст эмас.
2023 йилда юк ташиш ҳажми ошиши мумкин
Экин майдонларининг қисқариши ва ҳосилдорликнинг пастлиги сабабли икки марта ёмон ҳосилдан кейин АҚШ буғдой етказиб бериш камайди. Таҳлилчилар 2022-23 йилларнинг 1 декабрь ҳолатига кўра, АҚШ буғдой захираларини 1,344 миллиард бушелни ташкил этади, бу эса ўша санадаги ўн беш йилдаги энг паст кўрсаткичдир. Бундан ташқари, бир йил олдингига нисбатан 2,5 фоизга кам кўрсаткич ҳисобланади.
Бироқ, захиралар бу йил аллақачон пастга тушиб кетган бўлиши мумкин ва агар экиш режалари амалга оширилса ва об-ҳаво шароити қулай бўлса, кўтарила бошлайди. USDA пайшанба куни АҚШнинг 2023 йил ҳосили учун кузги буғдой экиш маълумотларини эълон қилади, ўртача савдо прогнози 34,485 миллион акр бўлиб, ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 3,6% га ўсди.
Кенг тарқалган қурғоқчилик Америка текисликларининг кўп қисмига таҳдид солмоқда. Бироқ қурғоқчилик ўтган ҳафтада АҚШнинг кузги буғдой экин майдонларининг 64 фоизини босиб ўтгани сабабли, ноябрь ойидаги энг юқори чўққи - 75 фоиздан пастга тушди.
Қурғоқчилик 2022 йил бошида кузги буғдой экинларининг 65 фоизига, 2021 йилнинг ўша ҳафтасида эса 32 фоизга таъсир кўрсатди.