Шаҳзода Уилям энди 1,2 миллиард долларлик кўчмас мулк мажмуаси бўлган Корнуолл эгасига айланди, жумладан Лондондаги The Oval деб номланган крикет майдончаси, Чарлзнинг Хайгроувдаги собиқ қароргоҳи ва Силли оролларидаги ерлар ва бошқалар.

Янги монарх сифатида Чарлз қироллик саройлари ва тож заргарлик буюмларини ўз ичига олган 42 миллиард долларлик активларга эгалик қилади. Букингем саройи, Виндзор қалъаси ва Лондон минорасини ўз ичига олган ушбу мулк қиролнинг ўзига тегишли эмас, балки ҳозирги монархга "тож ҳуқуқи билан" унинг ҳукмронлиги даврида тегишли. Ҳамма нарса ворислар ва миллат учун сақланади, шунинг учун ҳеч нарса сотилмайди.

Буларнинг барчаси қанча туради?

Тож мулки

Энг қиммати Crown (Crown Estate) мулки - 17,5 миллиард долларлик ер ва активлардан иборат кўчмас мулк портфели. Бу мулк Лондоннинг асосий савдо кўчаси бўлган Regent Street, шунингдек, Ascot Racecourse (марҳум қироличанинг севимли жойи) ва Буюк Британиянинг деярли бутун денгиз туби. Тож мулкидан тушган барча даромад Буюк Британия Қироллик ғазначилигига тушади, 2022 молия йилида у 361 миллион долларга етиши мумкин. Аммо даромаднинг бир қисми қироллик оиласига тегишли: улар Ғазначиликдан нафақа олишади, яъни суверен грант деб аталади ва аввалги икки йил учун молиявий йил учун соф фойданинг 25% га тенг. 2022 йилда суверен грант 99,6 миллион долларни ташкил этди.

Ўқинг қизиқ: Қиммат газ ва заиф евро: нега Европа инқироз ёқасида?.

Бироқ, катта даромад Карлнинг чўнтагига тушмайди. Ушбу даромаднинг 10 фоизи - 2022 йил учун 39,8 миллион доллар - Букингем саройини сақлаш учун ажратилади, яна 15 фоизи қироллик оиласининг йиллик саёҳати, расмий тадбирлар, ободонлаштириш ва ходимларнинг иш ҳақи учун ажратилади.

Масалан, қироллик аъзолари амалга оширган энг қиммат саёҳат, масалан, Уилям ва Кейтнинг март ойида Белиз, Ямайка ва Багама оролларига тўққиз кунлик сафари бўлиб, олдиндан келишувларни ҳисобга олган ҳолда тахминан 260 000 долларга тушди.

Суверен грант Карлнинг ягона даромад манбаи эмас. Бундан ташқари, у хавфсизлик харажатларини қопламайди. Қирол сифатида Чарлз Ланкастер герцоглигини ҳам назорат қилади, бу монархнинг эгалик қилган 753 миллион долларлик мулки ҳисобланади. Герцогликнинг соф даромади тўғридан-тўғри қиролга тушади (2022 йилда бу солиқлар олдидаги сумма 24 миллион долларни ташкил этади). 1993 йилда қиролича ўз даромадининг расмий харажатларга тушмаган қисмидан даромад солиғини ихтиёрий равишда тўлашга рози бўлган эди.

Монархиянинг бойлиги

Шунингдек, "Фирма" доирасида 42 миллиард доллардан ортиқ қийматдаги активларни тақсимлашни ҳам кўриб чиқишга арзийди: Crown мулк - 17,5 миллиард доллар; қироллик коллекцияси - 12,7 миллиард доллар; қироллик саройлари — 9,5 миллиард доллар; Корнуол герцоглиги - 1,2 миллиард доллар; Ланкастер герцоглиги - 0,75 миллиард доллар; Шотландия тожи мулки - 0,57 миллиард долларни ташкил қилади.

Ўқинг қизиқ: Toyota ортидан Mazda ҳам Россия бозоридан чиқишни режалаштирмоқда.

Чарлз Crown Estate Scotland мулкига қўшимча равишда, тахминан 570 миллион долларлик мулк портфелига эга, шу жумладан Шотландия денгиз туби (шамол, тўлқин ва сув тошқини лойиҳалари амалга оширилади, шунингдек, қитъадаги баъзи тадбирлар), қишлоқ мулклари, лосось балиқ овлаш ҳуқуқи, Шотландияда табиий олтин ва кумуш қазиб олиш кабилар киради.

Британия қироллик оиласи билан боғлиқ барча активлар ичида тож заргарлик буюмлари, эҳтимол, энг кам таҳлилга мос келади. Улар қироллик коллекциясининг бир қисмидир ва "монарх томонидан халқ вакили томонидан сақланади". Chartered Surveyor'лар Қироллик Институти 2019 йилда уларнинг қиймати 4 миллиард долларни ташкил қилган, деб ҳисоблайди, таққослаш учун, уларнинг ҳисоб-китобларида улар 1887 йилда француз тож тақинчоқлари ва 2006 йилда марҳум малика Маргаретнинг заргарлик буюмлари сотувига асосланган.

Рассомлар Рембрандт, Вермеэр, Караваджио ва Леонардо да Винчи расмларини ўз ичига олган қироллик коллекциясининг умумий қиймати, шубҳасиз, анча юқори. Британия брендини баҳоловчи Brand Finance компаниясининг 2017 йилдаги ҳисоботига кўра, қироллик коллекцияси, жумладан, тож тақинчоқлари 12,7 миллиард долларга тенг.

Ўқинг қизиқ: Август ойида Россиядан Хитойга кўмир ва газ етказиб бериш тарихий рекорд ўрнатди.

Бундан ташқари, подшоҳнинг ҳукмдор сифатидаги ишончномасида ёки "Тожнинг ўнг томонида" камида тўққизта сарой, қалъа ва қароргоҳлар мавжуд. Чехия кўчмас мулк агентлиги Лухентнинг тарихий мулк бўйича мутахассиси Ленка Душкова Мунтер ва GetAgent.co.uk кўчмас мулк қидирув сайти асосчиларидан бири ва бош директори Колби Шорт бу мулкларнинг тахминий қийматини 9,5 миллиард долларга баҳоламоқда.

Тўпламнинг энг қимматли экспонати қиролнинг расмий қароргоҳи бўлган Букингем саройи бўлиб, 4,9 миллиард долларга баҳоланади. Бошқалардан арзонроқ Кларенс Хаус Чарлзнинг Лондондаги расмий қароргоҳи, у Уэлс шаҳзодаси бўлганида. Унинг қиймати тахминан 72 миллион долларни ташкил этади. Шахсан қиролга тегишли қиролича Елизаветадан мерос қолган Балморал ва Сандрингем саройлари мос равишда 118 миллион доллар ва 73 миллион долларга тенг.

Подшоҳ

Карл III нинг қироллик қароргоҳлари ва хусусий саройлар деярли 10 миллиард долларга тенг. Қуйида мулклар ўртасидаги қиймат нисбати келтирилган. Ушбу активларнинг аксариятини сотиш мумкин эмас. Аммо Чарлз қироллик исмини танлаб, янги қирол 1649 йилда ўз фуқаролари томонидан боши кесилган қирол Карл I нинг мулки билан нима содир бўлганини эслаши керак.

Ўқинг қизиқ: Мамлакатимиз фуқароларида қайси русумдаги автомобиллар сони кўп?.

Англия фуқаролар уруши пайтида Чарлз I вафотидан сўнг, унинг мулки тезда ким ошди савдосида сотилди. Шундай қилиб, Лондондаги Ричмонд саройи 13 000 фунт стерлингга (бугунги кунда 1,8 миллион доллар) сотилган, кейин бузиб ташланган. Бундан ташқари, парламент ўша йилларда дунёдаги энг йирикларидан бири ҳисобланган Карл I нинг бадиий коллекциясини ким ошди савдосига қўйди. Расмларнинг биргина 35 минг фунт стерлинг (инфляцияга қараб 5 миллион доллар) қиймати 2017 йилда Леонардо да Винчининг "Дунё қутқарувчиси" асари учун тўланган 450 миллион долларнинг бир қисмидир.

Кўринишидан, Чарлз III ҳукмронлиги монархга қараганда тинчроқ бўлади. Елизаветанинг ўлимидан сўнг, янги қиролни қўллаб-қувватлаганлик ҳақида кўпроқ далиллар пайдо бўлди. Сешанба куни Лондоннинг The Times газетаси YouGov маркетинг агентлиги томонидан ўтказилган сўров натижаларини эълон қилди. Шундай қилиб, маълум бўлишича, май ойидан бери респондентларнинг атиги 32 фоизи Елизавета Чарлзнинг муносиб давомчиси деб аташган.

Ўқинг қизиқ: Ўзбекистон банклари рейтинги эълон қилинди - Forbes рўйхати.

"Албатта, қиролича Буюк Британияда ва бутун дунёга жуда ёқди", деб тушунтиради Девид Хай, Brand Finance раҳбари. У ўз вазифаларини жуда яхши бажарди. Ва энди ҳамма шаҳзода Чарлздан ўрнак олиши мумкинми ёки йўқлигини ҳукм қилмоқда.

Қиролнинг шахсий мулки

Янги қирол сифатида Чарлз қироличанинг шахсий активларини мерос қилиб олади - Forbes уларнинг қийматини тахминан 500 миллион долларга баҳолайди. Улар орасида Балморал ва Сандрингҳам саройи, почта маркаларининг қироллик коллекцияси (бу "Британия ва Ҳамдўстлик маркаларининг энг нафис ва тўлиқ тўпламини ўз ичига олади"), шахсий инвестициялар, отлар, заргарлик буюмлари ва санъат асарлари 2002 йилда онасидан мерос бўлиб қолган. Клод Моненинг "Тошларни ўрганиш" асари тўпламнинг жавоҳири бўлиб, унинг қиймати 17,3 миллион долларга баҳоланмоқда. 2021 йил апрель ойида Эдинбург герцоги ўзининг шахсий санъат коллекциясини қиролича – марҳум қироллик шарҳловчиси ва журналист Девид Макклюрга қолдирган бўлиши мумкин. Йиғим 2,3 миллион долларга баҳоланган бўлиши мумкин.

Ўқинг қизиқ: Трампнинг собиқ маслаҳатчиси: Байден иқтисодиёти туфайли оддий америкалик оила ойига 460 доллар йўқотмоқда.

Бундан ташқари, автомобиллар, соатлар ва бошқа қимматбаҳо "ўйинчоқлар" катта коллекцияси мавжуд. 11 сентябрь куни, қирол Чарлз лавозимидаги биринчи кунида Букингем саройи олдида пайдо бўлди. У билагига Пармигиани Флеуриернинг 18 каратли олтин Torik хронограф соати билан оломонни қарши олди. Швейцариялик ишлаб чиқарувчининг Forbes нашрига айтишича, янги қиролда соат 2000 йилларнинг ўрталаридан бери мавжуд. Пармигиани Флеуриер энди бу сериядаги хронографларни ишлаб чиқармайди, бироқ 2019 йилда худди шундай соат Christie's’да 8125 долларга сотилган.

Қирол монарх мақомида биринчи марта пайдо бўлиши учун аввалига унинг онасига тегишли бўлган Rolls Royce Phantom VI ни танлади – машина Елизаветага 1977 йилда ҳукмронлигининг 25 йиллиги муносабати билан совға қилинган эди. Автомобиль сотувга қўйилмаган бўлсада, 1976 йилда ишлаб чиқарилган шунга ўхшаш моделни 225 минг долларга сотиб олиш мумкин. Карл Bentley штати лимузинини ҳам мерос қилиб олади, у дастлаб қироличанинг 2002 йилда тахтга ўтирганининг 50 йиллигини нишонлаш учун мўлжалланган.

Ўқинг қизиқ: Bloomberg: Европа Иттифоқининг энергия тизимини қайта ташкил этиш режаси минтақага 565 миллиард еврога тушади.

Уэлс шаҳзодаси унвонида 64 йил давомида Чарлз ажойиб даромад олишни ўрганди. Улар асосан Корнуолл герцоглигининг фойдасидан иборат бўлиб, унинг қўл остида соф ҳисобда 1,2 миллиард долларгача ўсган. 2011 йилдан 2022 йилгача Корнуоллнинг соф активлари 51 фоизга ошди.

Ушбу мулкдан тушган маблағ Чарлзни суверен грантга боғлиқ бўлмаслиги учун етарли маблағ билан таъминлади. Мисол учун, 31 мартда якунланган молиявий йилда у Корнуолл герцоглигидан тахминан 26,6 миллион доллар (солиқ тўлашдан олдин) олган, суверен грант эса атиги 1,2 миллион доллар олиб келган.

Қимматбаҳо бойлик энди шаҳзода Уилям қўлига ўтди, у отасидан Уэлс шаҳзодаси унвонини мерос қилиб олади. Чарлзнинг иккинчи ўғли шаҳзода Гарри бошқа йўл билан пул топади - рафиқаси Мегҳан Маркл билан биргаликда бизнес лойиҳаларини фаол ривожлантирмоқда. 2020 йил декабрь ойида эр-хотин Spotify подкастлари билан 15 миллион доллардан 18 миллион долларгача бўлган уч йиллик шартнома имзоладилар. Эр-хотиннинг Apple TV+ да ўзларининг руҳий саломатлик кўрсатуви бор, Гарри Опра билан биргаликда продюсерлик қилади. 2020 йил сентябрь ойида Netflix билан беш йилга 100 миллион долларлик шартнома имзоланган.

Ўқинг қизиқ: Тинкофф 12 октябрдан бошлаб фақат учта мамлакатдан доллар ва евро ўтказмаларини қабул қилади.

Ахир, қироллик оиласини тарк этиш молиявий нуқтаи назардан жуда ақлли ҳаракат эмас. Бўлажак қиролича Елизаветанинг амакиси қирол Эдвард VIII 1936 йилда икки марта ажрашган Уоллис Симпсонга уйланиш учун тахтдан воз кечганида, у суверен грантидан маҳрум бўлган. Аммо у акаси қирол Жорж VI билан ҳар йили 25 000 фунт (инфляцияга қараб 1,4 миллион доллар) олишга келишиб олди. 1972 йилда вафотидан кейин у 2,5 миллион долларга яқин бойлик қолдирди (бугунги пулда 17,7 миллион доллар).

Чарлзнинг шахсий бойлиги ҳозирда 500 миллион долларга эга, яна 42 миллиард доллар унинг ҳукмдори сифатида ишончли шахсга тегишли. Кўп сонли қалъалар, автотураргоҳлар, шахсий самолётлар ва катта тиаралар ва бошқа заргарлик буюмлари билан кўринадиган ҳашаматли турмуш тарзига қарамай, Карл ҳали ҳам ўртача британиялик билан умумий бир нарсага эга: у ҳам солиқ тўлайди.