ACRA рейтинг агентлиги 2022 йил охири ёки 2023 йил бошида глобал рецессия хавфини баҳолади – бу иқтисодиётдаги келажакдаги ўзгаришлардан дарак берувчи тўртта етакчи кўрсаткичдан учтаси ўз аксини топди, деб ёзади "Ведомости" агентлик маълумотларига таяниб.
ACRA жаҳон иқтисодиётидаги рецессияни аҳоли жон бошига реал йиллик ЯИМнинг пасайиши билан бирга саноат ишлаб чиқариши, бандлик, энергия истеъмоли ва бошқа иқтисодий кўрсаткичларнинг пасайиши сифатида аниқлайди.
Мутахассислар инқирознинг мумкин бўлган бошланишини қуйидаги параметрлар бўйича аниқладилар. Биринчидан, жаҳон ялпи ички маҳсулотининг ўсиши прогнозлари прогноз қилинаётган рецессиядан олдин йилига камида 1 фоиз пунктга ёмонлашган - январь ойида Халқаро валюта жамғармаси (ХВЖ) 2023 йилда глобал иқтисодий ўсишни 3,8 фоизга бўлишини кутилмоқда, аммо октябрь ойида унинг тахмини 2,7 фоизга тушиб кетди.
Иккинчидан, ACRA маълумотларига кўра, инқироздан икки йил олдин энергия нархининг камида 60 фоизга кўтарилиши рецессия яқинлашаётганидан далолат беради. Шундай қилиб, февраль ойида Украинада ҳарбий ҳаракатлар бошланганидан сўнг дарҳол Лондоннинг ICE биржасида Брент нефти фьючерслари нархи бир баррель учун 130,14 долларга етди, декабрда эса бир баррель ёқилғи 72 доллардан сотилди. Ўшандан бери нархлар санкциялар ва Украина можаросига жавобан ўзгариб турди.
Учинчидан, ACRA эътиборни доллар фоиз ставкаларининг рентабеллик эгри чизиғининг инверсиясига қаратади. Октябрь ойида ўн йиллик ва уч ойлик АҚШ ғазначилик облигациялари рентабеллиги ўртасидаги муддати ўтган вақтдан бери биринчи марта салбий зонага кирди.
Агентлик прогнозларига кўра, жорий ва кейинги йиллар охирига келиб жаҳон ялпи ички маҳсулоти салоҳиятдан 1,5-2 фоизга паст ўсади. ICE таҳлилчиларининг таъкидлашича, дунёдаги ҳар бешинчи мамлакат уч ой ичида таназзулга юз тутиши мумкин ёки аллақачон бу рўй беришни бошлаган. Энг жиддий муаммоларни Марказий ва Шарқий Европа давлатлари, шунингдек, Болтиқбўйи мамлакатлари бошдан кечирмоқда.
Декабрь ойи бошида Халқаро Валюта Жамғармасининг бошқарувчи директори Кристалина Георгиева ташкилотнинг 2023 йилда глобал иқтисодий ўсиш бўйича прогнози ёмонлашаётганини, келгуси йилда глобал ялпи ички маҳсулот ўсиши 2 фоиздан паст бўлиши эҳтимоли борлигини айтган эди. Баҳолашнинг ёмонлашишига Украинада давом этаётган жанговар ҳаракатлар ҳамда Европа, Хитой ва АҚШ иқтисодиётидаги бир вақтнинг ўзида секинлашувлар таъсир кўрсатди.