Жума куни Европа Иттифоқи етакчилари «арзон энергия йўқолиб кетди» деб огоҳлантирди ва Россия газининг кейинги қисқаришига тайёргарликни кучайтиришга келишиб олдилар ва Москвани энергия таъминотини қисқартириш орқали «қуроллантирганликда» айбладилар.

Киевни блокка аъзо бўлиш йўлига ўтган байрамдан бир кун ўтиб, Брюсселда бўлиб ўтган жума кунги саммит Россиянинг Украинага бостириб киришининг иқтисодий таъсири ҳақида жиддий мулоҳаза юритди. Нархларнинг кўтарилишидан хавотирлар ва «қаттиқ қиш» ҳақида огоҳлантиришлар.

«Инфляция барчамизни ташвишга солмоқда», деди Европа кенгаши раҳбари Чарлз Мишел икки кунлик саммит якунланган матбуот анжуманида.

«Россиянинг босқинчилик уруши озиқ-овқат, энергия ва хом ашё нархини оширмоқда», деди у ва етакчилар ўзларининг иқтисодий сиёсатдаги жавобларини яқиндан мувофиқлаштиришга келишиб олганликларини қўшимча қилди.

Саммитда бир неча аниқ қадамлар келишиб олинди, бироқ етакчилар Европа Комиссиясига «Россия томонидан газни қуроллантириш «туфайли арзон нархларда етказиб бериш»нинг кўпроқ йўлларини топиш вазифасини қўйди.

Европа Комиссияси раҳбари Урсула фон дер Лееннинг айтишича, муқобил етказиб беришни излаш аллақачон давом этмоқда, бу йил АҚШда ЛНГ етказиб бериш ўтган йилга нисбатан 75 фоизга, Норвегия газ қувурлари етказиб бериш эса 15 фоизга ошган.

Бундан ташқари, ЕИ ижрочи органи июль ойида Россиядан газни кўпроқ қисқартиришга тайёр бўлиш режасини етакчиларга тақдим этади ва у қўшимча қилди: «Яхшисига умид қилинг, энг ёмонига тайёрланинг. Биз ҳозир шундай қиляпмиз».

Европа Комиссияси октябрь ойида бўлиб ўтадиган ЕИнинг навбатдаги саммитида муҳокама қилиш учун таклифлар ва вариантларни ишлаб чиқади, шу жумладан, электр энергиясининг бозор нархини шакллантиришдан газни ажратишни ўз ичига олиши мумкин бўлган муқобил бозор дизайнларини кўриб чиқади, деди фон дер Леен.

«Биз турли моделлар устида ишлаяпмиз, нафақат энергия ёки электр нархини қандай камайтириш, балки бозор дизайнини ҳам кўриб чиқиш учун: бизда мавжуд бўлган бозор дизайни ҳали ҳам мақсадга мувофиқми?» деди.

Мунозарали масалалардан бири ҳукуматлар нархларни чеклашга киришиши керакми?

Испания ва Португалия шу ойда маҳаллий электр энергияси бозорида газ нархини чеклаб қўйди, аммо бошқа штатлар, агар ҳукуматлар чекланган нарх ва халқаро газ бозорларидаги нарх ўртасидаги фарқни тўлашлари керак бўлса, нархларнинг чегараланиши энергия бозорларини бузиши ва давлат ғазналарини янада қуритиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирмоқда.

«ҚАТТИҚ ҚИШ»

Европа Иттифоқининг 27 давлати етакчилари роппа-роса тўрт ой олдин бошланган урушда нархларнинг кескин кўтарилиши ва глобал ўсишнинг сусайиши учун айбдор бўлишди.

Латвия Бош вазири Крисянис Каринс ҳукуматлар жамиятнинг энг кўп зарар кўраётган қисмларини қўллаб-қувватлаши лозимлигини таъкидлаб, «Арзон энергия тушунчаси йўқ бўлиб кетди, ва биз барчамиз муқобил манбаларни таъминлаш жараёнидамиз», деди».

Ғарбнинг босқинчилик туфайли жорий этилган мисли кўрилмаган санкцияларидан сўнг, ҳозиргача ўнлаб Европа давлатлари Россиядан газ оқимини қисқартиришди.

Жума кунги музокаралар олдидан Европа Иттифоқи расмийларидан бири «Россияларнинг барча газ ташишларини ёпиши вақт масаласидир», деди.

Германия Иқтисодиёт вазири Роберт Хабек, агар Россия таъминоти ҳозиргидек паст бўлиб қолса, унинг мамлакати газ тақчиллигига дуч келишидан огоҳлантирди ва қишда баъзи саноат корхоналари ёпилиши керак.

«Компаниялар ишлаб чиқаришни тўхтатиши, ишчиларини ишдан бўшатишлари керак эди, таъминот занжирлари бузилади, одамлар иситиш учун тўловларни тўлаш учун қарзга ботадилар», деди у Der Spiegel журналига.

Урушдан олдин Европа Иттифоқи ўзининг газга бўлган эҳтиёжининг 40 фоизини Россияга таянган - Германия учун бу кўрсаткич 55 фоизга кўтарилган - аллақачон қаттиқ глобал газ бозорини тўлдириш учун катта бўшлиқ қолдирган.

Евро валютасига эга 19 мамлакатда инфляция 8% дан юқори даражага кўтарилди ва Европа Иттифоқи ижроия органи бу йил ўсиш 2,7% гача пасайишини кутмоқда.

Евро гуруҳ раҳбари Пасчал Доноҳоэ, блок «инфляция бизнинг иқтисодимизга кириб борса, биз дуч келиши мумкин бўлган хавфни тан олиши керак» деб огоҳлантирди.

«Агар биз эътибор қилмасак, бутун Европа Иттифоқи иқтисодиёти унинг барча оқибатлари билан таназзулга юз тутади», деб огоҳлантирди Бельгия Бош вазири Александр Де Кру келажакда «қаттиқ қиш» бўлиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирди.