Валюта курси: Ўз.Р.Марказий банки
USD
АҚШ доллари
EUR
Eвро
RUB
Россия рубли
Sayt test rejimida ishlayapti!!!

Сўнгги янгиликлар






Франция президенти Ливандаги инқирозни шахсан ўз назоратига олди
7.08.2020 11:22,  
518

Франция президенти Эммануэл Макрон портлашдан кейин Байрутга ташриф буюрган биринчи хорижий раҳбар бўлди. Ташрифдан кўзланган мақсад нафақат Ливан халқи билан бирдамликни билдириш ва зарур молиявий ёрдам кўламини баҳолаш, балки маҳаллий сиёсатчиларга қандайдир сиёсий келишувни таклиф қилишдир. "Мен ливанликларнинг ғазабини ҳис қиляпман", деди Франция президенти мамлакатга ёрдам бериш учун ажратилган маблағ коррупционерларга берилмаслигини ваъда бериб. Эммануэл Макроннинг ташрифи учун ўн минглаб ливанликлар Франциянинг Ливанни бошқариш ваколатини қайтариб беришга чақирувчи петицияга имзо чекдилар.

 

 

Жаноб Макрон Байрутга келиши биланоқ ўз Твиттерида "Ливан ёлғиз эмас", деб француз ва араб тилларида твит қолдирди. Ливан Президенти Мишел Аун уни аэропортда кутиб олди. У ердан президент зудлик билан сешанба куни мусодара қилинган аммиакли селитра бўлган омбор портлаган Байрут портига йўл олди. Портлашларнинг асосий версияси бепарволик бўлмоқда. Сўнгги маълумотларга кўра, 137 киши ўлган, 5 минг киши жароҳатланган. Қурбонлар сони доимо ўсиб бормоқда: ўнлаб одамлар бедарак йўқолган, кўплаб ярадорларнинг аҳволи оғир. Ўлганлар орасида Франция фуқароси - меъмор Жан-Марк Бонфис ҳам бор. У Ливан фуқаролик уруши пайтида вайрон бўлган биноларни қайта тиклаш лойиҳаларида қатнашган (1975-1990). Яна 40 га яқин французлар жароҳат олишди. Улардан учтасининг аҳволи оғир.

Байрут губернатори Марван Аббуднинг сўзларига кўра, портлашлар натижасида етказилган моддий зарар 10-15 миллиард долларга баҳоланмоқда ва бу кўрсаткич ҳам ўзгариб турибди. Бир кун олдин, губернатор 3-5 миллиард доллар ҳақида гапирган эди, Ливан қайта қуриш учун ўз пулига эга эмас. Портлашлардан олдин ҳам Байрут иқтисодий инқироздан чиқиш учун ХВЖдан ёрдам олиш умидида эди. Бироқ, у роз бўлмаганди: Ливан донорлари ушбу мамлакат раҳбариятидан иқтисодий ислоҳотларни бошлашни талаб қилишди. Ва бу позиция портлашдан кейин ҳам ўзгармади. Пайшанба куни ХВЖ яна бир бор Ливан раҳбариятини иложи борича тезроқ ислоҳотлар ўтказишга чақирди. Байрутда Франция Президенти ҳам шу ҳақда гапирди.

Эммануэл Макрон яқин кунларда Жаҳон банки, Европа Иттифоқи ва бошқа институтлар иштирокида Ливанга ёрдам берадиган халқаро конференция ўтказишга ваъда берди. Бироқ, у Ливан расмийлари билан "ички вазият билан боғлиқ баъзи оғриқли далилларни" муҳокама қилмасдан ишлашнинг иложи йўқлигини таъкидлади. "Портлашдан ташқари, биз бу ерда жиддий инқироз борлигини ва раҳбариятнинг тарихий жавобгарлиги билан боғлиқлигини биламиз, - деди у - агар мамлакатда ислоҳотлар амалга оширилмаса, Ливан чўкишда давом этади".

Бундан ташқари, Франция раҳбари Байрутга Ливан сиёсатчилари ўртасида янги келишув бўйича таклифларни олиб келди.

Яъни, аслида у Франциянинг ўнлаб йиллар олдин Ливанда ўйнаган ролига, Биринчи Жаҳон Урушидан кейин Усмонли Империясининг Яқин Шарқ ҳудудларини Буюк Британия билан бўлгандаги ролига қайтди. Ливанда Франция мандати 1920 йилдан 1943 йилгача амалда бўлган.

Россия Фанлар академиясининг Европа институти Француз тадқиқотлари маркази раҳбари Юрий Рубинскийнинг сўзларига кўра, Президент Макроннинг тезкор ташрифи мутлақо мантиқий қадамга ўхшайди. “Аслида французлар Ливан давлатини ўзларининг протекторатлиги остида яратдилар ва барча давлат лавозимларини турли диний жамоалар ўртасида тақсимлаб, унинг тузилишини аниқладилар. Энди Ливандаги фожиа Президент Макронга бутун Франция томонидан тузилган давлат билан бирдамликни намойиш этиш учун имконият беради”, - деди у. 

Экспертнинг фикрига кўра, Эммануэл Макронга бу нафақат ташқи сиёсат тактикаси томонидан, балки ички сиёсат нуқтаи назаридан ҳам керак: бир ярим йилдан сўнг Франция янги президент сайловларига дуч келади ва бу очко тўплаш учун ажойиб имкониятдир.

"Жаноб Макрон уйга ташқи сиёсатдаги муваффақият билан қайтади. Яъни Франция бир пайтлар ҳукмрон бўлган минтақага яна қайтмоқда".

Бироқ ҳамма французлар ҳам бундай қайтишдан хурсанд эмас. Масалан, Сўл қанот партияларидан бирининг етакчиси Жан-Люк Меланшон Ливандаги сиёсий ҳаётга аралашмасликка чақирди. "Бу Франция протекторати эмас", - деди у. Ливандаги баъзи экспертлар, мамлакатдаги энг нуфузли кучлардан бири бўлган "Ҳизбуллоҳ" ҳаракатига яқин бўлган французлар ҳам норозиликларини билдирмоқдалар.

Ливандаги бошқарув тизими этно-конфессиявий мувозанатга асосланади, бунда муайян жамоанинг вакили давлатдаги энг юқори лавозимларни эгаллайди: президент ҳар доим христиан маронит, бош вазир сунний, парламент спикери эса шиа. Ушбу тизим деярли 75 йилдан бери мавжуд бўлиб, фуқаролар урушидан омон қолди, аммо яқинда Ливанда унинг самарадорлиги тўғрисида тобора кўпроқ саволлар туғилмоқда, чунки мамлакат бир нечта гуруҳлар қўлига тушиб, турли хил ҳокимият вакилларининг алмашинувидан деярли ўзгармади. Кланлар бир-бири билан муросага кела олмаса, мамлакат бир неча ойлар давомида ҳукуматсиз ёки президентсиз, шунингдек бюджетсиз ва кундалик муаммоларни ҳал қилмасдан яшаши мумкин. Бундан ташқари, Ливандаги аҳолининг таркиби аллақачон ўзгарган: бир вақтлар озчилик бўлган шиалар ҳозир кўпчиликни ташкил қилади.

Октабр ойидан бери Ливанда аҳоли кўчаларга чиқиб ва ўзгаришни талаб қилиб, ҳукуматга ишончсизлик билдирмоқда. Портлаш вазиятни янада оғирлаштирди. Ижтимоий тармоқлар халқаро ҳамжамият ва Ливан фуқароларини давлат идораларини четлаб ўтиб, қурбон бўлганларга пул маблағларини фақат жамоат ташкилотлари орқали юборишга чақирмоқда. Баъзи фаоллар ҳукуматга ҳам, Ливан ишларига ташқи аралашишга қарши. Бошқалар, аксинча, ташқи ва иқтисодий ёрдам орқали иқтисодий ва сиёсий инқироздан халос бўлиш йўлини кўрмоқда. Президент Макроннинг келиши билан Ливандаги ижтимоий тармоқларда Франция протекторатига мамлакатни қайтариш тўғрисидаги петиция тарқалди. Унга ўн минглаб одамлар имзо чекди.

"Бизни қутқаринг! Инқилоб! Йўқолсин режим! Vive la France!", - деган ҳайқириқлар билан портлаш пайтида шикастланган Жумейза христиан мавзесида ўнлаб ливанликлар Эммануэл Макронни кутиб олишди.

Франция президенти ливанликларга халқаро ҳамжамият томонидан кўрсатиладиган ёрдам "ёмон қўлларга" тушмаслигини ваъда қилди. Ва кейин Ливан раҳбарияти - президент, бош вазир ва парламент спикери билан учрашувда Эммануэл Макрон: "Мен ливанликлар ғазабини ҳис қиляпман" деди.

Байрутга ташрифи давомида Эммануел Макрон нафақат Ливан раҳбарияти, балки жамоатчилик вакиллари ва мамлакатдаги деярли барча сиёсий кучлар билан учрашди.

Унинг баъзи суҳбатдошлари ҳақиқатни яширишдан қўрқиб, портлашларни халқаро тергов қилиш ғояларини билдиришди. Жаноб Макрон бу фикрга қўшилди. Унинг фикрича, бу "чуқур шубҳалардан" қочишга ёрдам беради. Масалан, Ливанда Ҳизбуллоҳ портлаш содир бўлган ҳудудда бўлганлиги ҳақида миш-мишлар тарқалган. Аммо расмийлар терговда ташқи ёрдамга муҳтож эмасликларини ва унинг натижаларини иложи борича шаффоф қилишга ваъда беришмоқда. Ливан Президенти француз ҳамкасбини Байрут ислоҳотлар йўлидан боришига ишонтирди. Эммануэл Макрон буни аллақачон 1 сентябрда текширишни режалаштирган - ўша куни унинг Байрутга навбатдаги ташрифи бўлади. Президент Ливанга, агар маҳаллий ҳокимият ўзи таклиф қилган ташаббусларни амалга оширишга қодир бўлмаса, у жавобгарликни олади. "Мен Ливанни яхши кўраман!" - деди у араб тилида, ташрифдан сўнг нутқини якунлаб.

Тавсия этамиз






Тавсия этамиз

Ҳар доим хабардор бўлинг!

carzone.uz мобил иловаларини кўчириб олинг ва барча янгиликлар сиз билан