G7 Россия нефть нархига чеклов жорий этиш имкониятини кўриб чиқмоқда. Агар ёқилғи маълум даражадан юқори сотилган бўлса, унинг денгиз транспортига тақиқ ўрнатиш ғояси. Молиявий хизматларни (суғурта ва нефть етказиб бериш) нархларнинг юқори чегарасига боғлаши керак, шунда юк жўнатувчи ёки импорт қилувчи уларни фақат нефть нархи белгиланган даражага тенг ёки ундан паст бўлган тақдирда олиши мумкин. Forbes томонидан сўралган экспертлар ҳали ҳам бундай схемадан фойдаланишни даргумон деб ҳисоблашади.

Катта еттилик давлатлари (Буюк Британия, Германия, Италия, Канада, АҚШ, Франция ва Япония) етакчилари нарх чегарасига риоя этилмаса, Россия нефти ва нефть маҳсулотларини денгиз орқали ташишни тўлиқ тақиқлаш имконияти ҳақида баёнот беришди.

«Биз бир қатор ёндашувларни, шу жумладан, Россия нефти ва нефть маҳсулотларини бутун дунё бўйлаб денгиз орқали ташишни таъминловчи барча хизматларни тўлиқ тақиқлаш вариантларини кўриб чиқамиз, агар нефть келишилган нархга тенг ёки ундан пастроқ нархда сотиб олинмаса халқаро ҳамкорлар билан маслаҳатлашган ҳолда», дейилади баёнотда.

«Россия нефти ички бозорларимиздан сиқиб чиқарилаётган бир пайтда, биз Россиянинг углеводородлар даромадларини камайтириш ва глобал энергия бозорларида барқарорликни сақлаш, шу билан бирга салбий иқтисодий оқибатларни минималлаштириш бўйича мақсадларимизга жавоб берадиган ҳаракатларни амалга оширишга интиламиз».

G7 етакчилари тегишли вазирликларга шошилинч равишда ушбу чора-тадбирларни муҳокама қилишни давом эттириш ва учинчи давлатлар ва хусусий секторнинг асосий манфаатдор томонлари билан маслаҳатлашишни топширди.

Асосий қийинчилик - бошқа нефть импорт қилувчиларнинг позицияси

«Катта еттилик» мамлакатлари қўйган мақсадга эришишда энг қийин босқич бошқа импорт қилувчи давлатлар ташаббусини қўллаб-қувватлашга эришишдир, дейди FG Finam таҳлилчиси Александр Потавин. 

«Россия нефтининг йирик импортчилари Хитой ва Ҳиндистондир, улар G7 аъзоси эмас», - дея тушунтиради Потавин. «Агар Европа, Қўшма Штатлар ва бошқа бир қанча давлатлар нархларни чеклашга рози бўлса, унда ҳеч нарса ўзгармайди: Россия нефти уни ўзлари ёки қайта сотиш учун сотиб олишга тайёр бўлган мамлакатларга боради».

BCS World of Investments компаниясининг фонд бозори бўйича эксперти Евгений Миронюк ҳам бу фикрга қўшилади. «Россия нефтининг G7 нархлари чегарасини келишишдаги асосий муаммо бу Россия нефть импорт қилувчи мамлакатларни, биринчи навбатда, Ҳиндистон ва Хитойни янги механизмга улаш зарурати», - дейди Миронюк. 

Акс ҳолда, иккиламчи санкциялар кенг миқёсда қўлланилиши керак бўлади, бу эса Ғарб ва Шарқдаги савдо шерикларини жанжал қилиши мумкин. Унинг эслатишича, май ойида Россия Хитойга деярли 8,42 миллион тонна (кунига 1,98 миллион баррель) нефть етказиб берган, бу бир йил аввалгига нисбатан 55 фоизга кўпдир.

Reuters агентлиги аноним манбага таяниб, G7 вакиллари Хитой ва Ҳиндистон расмийлари билан Россия нефти нархини чеклаш бўйича «самарали ва ижобий» музокаралар ўтказган, бироқ бу музокаралар тафсилотлари ҳозирча номаълум.

Хитой ва Ҳиндистон каби давлатларнинг позицияси ҳар қандай глобал чекловлар ҳақида гапиришга имкон бермайди, дейди Alfa-Bank катта таҳлилчиси Никита Блохин. «Агар нархларнинг юқори чегаралари жорий қилинадиган Европа бозоридаги каби бозорлардан бирида нефтнинг сотув баҳоси пасайса, нефтнинг эркин ҳажмлари муқаррар равишда бошқа бозорларга, хусусан, Осиёнинг премиум бозорига оқиб чиқади.

«Бу жараённи тўхтатиш ёки чеклаш жуда қийин бўлади: Россия нефти Осиё бозорида Яқин Шарқ нефтини сиқиб чиқаради, иккинчиси эса Европа бозорида ўз ўрнини эгаллайди.»Май ойида Россия Саудия Арабистонини ортда қолдириб, уни Хитойга нефть етказиб бериш бўйича иккинчи ўринга кўтарди, Яқин Шарқ нефтининг барча йирик юклари Европага жўнайди, деди Блохин.

«Маржинал нарх» механизми ишлаши учун нефть бозорида иштирок этувчи барча мамлакатларнинг мутлақ кўпчилиги бу ўйин қоидаларини қабул қилишга рози бўлиши керак, бу асосан реал эмас», - дейди Ирина Кезик, секторлараро эксперт эксперти. ва Россия нефть ва газ ишлаб чиқарувчилар иттифоқининг таҳлилий маркази. Унинг таъкидлашича, Хитой, Ҳиндистон, Покистон ва Африка давлатлари Россия нефтини харид қилишни кўпайтирмоқда.

«Консенсус йўқ»

«Alfa-Bank»дан Блохиннинг сўзларига кўра, «Катта еттилик» Россия нефтига нархларнинг юқори чегарасини ўрнатиш ташаббуси бозор иштирокчиларида бир қанча саволлар туғдирмоқда. 1996 йилда жаҳон ҳамжамияти чекловларни киритди. БМТ Ироқ ҳукумати фақат дори-дармонлар, озиқ-овқат ва бошқа гуманитар буюмларни сотиб олиш учун фойдаланиши мумкин бўлган махсус ҳисоблар орқали тўлов схемасини яратди. Ушбу схема паст самарадорликни кўрсатди, чунки у Ироқ таъминотини, хусусан, коррупция компоненти туфайли тўлиқ чеклашга имкон бермади. «Аммо ушбу схема билан БМТ доирасида ҳозирда Россия нефти бўйича мавжуд бўлмаган консенсус мавжуд эди: Ҳиндистон ва Хитойнинг позициялари жамоавий Ғарб позицияларидан кескин фарқ қилади, шунинг учун ҳар қандай қарорлар ҳақида гапиришнинг ҳожати йўқ - дейди таҳлилчи.

Агар G7 нархлари чекланган юкларни ташувчи кемаларни суғурталаш учун махсус лицензиялар беришга ҳаракат қилса, Россия нефти Осиё-Тинч океани бозорларида йўл топа олмаслиги аниқ, деди Блохин. Унинг сўзларига кўра, кема суғуртаси бўйича барча операцияларнинг катта қисми Буюк Британия ва бошқа Европа Иттифоқи давлатлари томонидан назорат қилинсада, Россия нефтини ташувчи танкерлар билан суғурта операцияларининг муҳим қисми Россия миллий қайта суғурта компанияси (РНРC) ёки маҳаллий ўйинчилар орқали амалга оширилади. бозорда. Осиёга денгиз экспортининг асосий улуши Осиё суғурта компаниялари томонидан шартномада иштирок этувчи давлатларнинг суверен кафолатлари асосида суғурта қилинади. «Европа компаниялари томонидан кема суғуртаси бўйича чекловлар Россия нефти оқимини назорат қилиш имконини беради, деб ишониш соддаликдир», дейди Блохин.

BCS World of Investments компаниясидан Миронюк бошқа вақтинчалик ечимларга ҳам ишора қилади. Унинг сўзларига кўра, углеводородларни келиб чиқишини кўрсатмасдан сотишнинг турли усуллари мавжуд. Бу усулларнинг баъзилари мутлақо қонунийдир, масалан, турли мамлакатларда ишлаб чиқарилган нефть навларини аралаштириш, дейди Миронюк. Бошқа схемалар ҳам мавжуд: Россия нефти бўлган танкерлар денгиздаги ҳаракатларини кузатувчи тизимлардан тобора кўпроқ йўқолиб бормоқда, бу нефтнинг бошқа кемаларга ўтказилишини кўрсатиши мумкин.

Айни пайтда G7 таклифлари ЕИда тобора кўпроқ шубҳа уйғотмоқда, бу эса Европа Иттифоқининг алоҳида давлатларининг позициясини яққол кўрсатиб турибди, дея қайд этади Блохин. Шу тариқа, Reuters агентлигининг ёзишича, Германия Европа Иттифоқидаги ушбу ташаббусга қарши чиқмоқда, бу ташаббус Венгрия ва Бельгиядан келган ҳамкасблар томонидан ҳам ўртоқлашмоқда. Гап шундаки, бундай ташаббус Европага нефть ва мотор ёқилғиси нархининг назоратсиз ўсиши билан таҳдид солмоқда. «Нефть бозорида бозор механизмлари ишлайди ва талаб ва таклиф мувозанатидаги ҳар қандай ўзгариш муқаррар равишда котировкаларда бевосита акс этади», - дейди эксперт.

Ниҳоят, Россия нефтини ташувчи кемалар учун суғурта механизми орқали нархларнинг юқори чегарасини келишиб олиш учун санкцияларнинг олтинчи тўпламининг тегишли қоидаларини қайта кўриб чиқиш зарур, дея қўшимча қилади Блохин. 3 июнь куни қабул қилинган Россияга қарши санкцияларнинг олтинчи пакети Россиядан нефть ва нефть маҳсулотларини денгиз орқали жўнатиш учун кечиктирилган эмбаргони ўз ичига олади. Хом нефтни денгиз орқали жўнатиш, спот бозорда нефть операциялари ва амалдаги шартномаларни бажариш масалалари олти ой ичида, нефть маҳсулотларига нисбатан эса саккиз ой ичида ҳал қилинади. 2024 йил охиригача денгиз орқали нефть импорт қила оладиган Болгария ва 2023 йил охиригача вакуумли газ мойини импорт қилишга рухсат берилган Хорватия учун истиснолар қилинди.