Якшанба куни тугаши билан бирга, давлат еврооблигациялари эмиссияларидан бири бўйича қолган қарзни тўлаш учун 30 кунлик имтиёзли давр (имтиёзли давр) тугади - эмитент учун хорижий валютада чиқарилган қарз қимматли қоғозлари шундай номланади. Bloomberg хабарига кўра, бу икки нашрга купонлар ҳақида: «Россия-2026» ва «Россия-2036» (рақамлар ҳар бир нашрнинг сотиб олинган йилини кўрсатади). Улар бўйича жами 100 миллион долларлик навбатдаги купон тўловлари 27 май куни бўлиб ўтиши керак эди, аммо агентлик маълумотларига кўра, инвесторлар уларни олмаган.
Бу хорижлик кредиторларнинг Молия вазирлигига қўйган биринчи даъволари эмас
Шунга ўхшаш вазият апрель ойида содир бўлган эди, ўшанда Россия облигациялар эгаларига 552 миллион доллар тўлаб, бошқа эмиссия балансини тўлиқ тўлаши керак эди. Марказий банкнинг олтин-валюта захиралари музлатилганлиги сабабли транзакция амалга ошмади, бироқ ўша ойнинг охирида ҳали ҳам тўловни амалга ошириш мумкин эди – баъзи маълумотларга кўра, маблағлар ҳисобидан. санкциялардан қутулиб қолган DOM.RF корпорациясининг ҳисобларида. Ўша пайтда АҚШ Ғазначилик департаменти Америка банкларига Россия давлат қарзининг эски эмиссияларига хизмат кўрсатишга рухсат берувчи лицензияга эга эди, аммо 25 майдан кейин улар уни узайтирмади. Эмиссия шартларига кўра, имтиёзли давр, гарчи имтиёзли давр ҳисоблансада, бепул эмас - унга фоизлар ҳам олинади.
11 май куни сотиб олинган «Россия-2022» еврооблигацияларининг собиқ эгалари 1,9 миллион доллар камомад борлигини эълон қилишди. Тегишли даъво депозитарий - инвесторлар ҳуқуқларининг сақловчиси ва улар билан эмитент - Россия Молия вазирлиги ўртасидаги воситачи вазифасини бажарувчи Euroclear халқаро клиринг тизимига берилган.
Июнь ойи бошида Халқаро айирбошлаш ва деривативлар ассоциациясининг (ISDA) Кредит ҳодисалари қўмитаси «тўловсиз» кредит ҳодисасини тан олди ва қарзнинг асосий қисми тўланганлиги сабабли, ҳали дефолт ҳақида гап йўқлигини таъкидлади.
Стандартни тузатадиган ҳеч ким йўқ эди
Одатда, эмитентнинг дефолтлари, айниқса давлат қарзи ҳақида гап кетганда, «катта учлик» дан йирик рейтинг агентликлари томонидан эълон қилинади: S&P, Fitch ёки Moody's. Ғарб компанияларига Россияда аксарият молиявий хизматлар кўрсатишни тақиқловчи санкциялар туфайли уларнинг барчаси мамлакатда ишлашни тўхтатди. Акциядорлар ҳам қўшма баёнот чиқаришга шошилмаяптилар, чунки улар ҳали ҳам ижобий натижага умид қилмоқда ва ўз маблағларини қайтариш имкониятларини баҳолашга ҳаракат қилмоқда, деб ёзади Bloomberg. Агентликнинг таъкидлашича, ҳар қандай ҳолатда дефолт эълон қилиш жуда рамзий маънога эга, чунки Россия аллақачон «иқтисодий пария» ҳолатида, уни чет эллик инвесторлар яқин келажакда қарзга беришлари даргумон.
Россия Молия вазирлиги эса дефолт эҳтимолини рад этади
Россия Молия вазирлиги, ўз навбатида, май ойининг ўрталарида зарур маблағларни аввалроқ агентга чет эл валютасидаги давлат қарзига хизмат кўрсатиш ҳуқуқини берган Миллий ҳисоб-китоб депозитарийсига (НСД) киритганини эълон қилади. Илгари бу функцияларни Америка Citibank'нинг Лондон филиали бажарган, бироқ санкцияларга кўра, у буюртмаларни бажариш ва тўловларни амалга оширишдан бош тортган.
Москва дефолт ҳақида гапиришнинг иложи йўқлигини таъкидламоқда, чунки қарз олувчи ўз мажбуриятларини тўлиқ бажаришга тайёр, аммо Ғарб санкциялари туфайли буни қила олмайди.
Маҳаллий амалдорлар мавжуд вазиятни сунъий равишда яратилган дефолт деб аташади, бу Россияни асоссиз равишда обрўсизлантиришни мақсад қилган. Молия вазири Антон Силуанов бир неча бор унинг бўлими виждонли қарздорнинг обрўсини қадрлашини айтди. Яқинда берилган изоҳда Молия вазирлиги яна тўловлар амалга оширилганлигини, Миллий ҳисоб-китоб депозитарийси томонидан қабул қилинганлигини ва Россия ва хорижий облигациялар эгаларига «ўз вақтида ўтказилганлигини» кўрсатади. Маблағлар олувчиларга етиб бормаганини вазирлик хорижлик молиявий воситачиларнинг хатти-ҳаракатларини тушунтириб, инвесторларга улар билан боғланишни тавсия қилмоқда.
Аввалроқ Силуанов давлат қарзини тўлашнинг янги усулларини эълон қилган эди
Май ойининг охирида Силуанов давлат қарзи бўйича тўловларни амалга оширишнинг янги усулини эълон қилди - «Ғарб инфратузилмасини четлаб ўтиш». Ушбу ёндашувнинг асоси рублда тўловларни амалга оширишдир, шунда олувчилар уларни «ўзлари учун қизиқарли» валюталарга айлантиради. Силуановнинг сўзларига кўра, Россия эврооблигацияларининг сўнгги чиқарилишининг ҳужжатларида рублда тўлаш имконияти кўрсатилган. У бу механизмни Европага етказиб бериладиган Россия гази учун янги тўлов схемасига қарама-қарши деб атади. 22 июнь куни президент Владимир Путин хорижий валютадаги давлат қарзини рублда ҳисоблаб чиқишга рухсат берувчи фармонни имзолади. Бунинг учун хорижий депозитарийлар НСДда «I» махсус турдаги ҳисоб рақамларини очадилар.
Эртаси куни Молия вазирлиги эълон қилди, бу аллақачон «Россия-2027» ва «Россия-2047» нашрлари бўйича НСДга 12,51 миллиард рубль (234,85 миллион доллар эквиваленти) купон тўловларини ўтказган. Хорижий инвесторлар ушбу ёндашувдан тўлиқ мамнун бўлиб, мажбуриятларни бажарилган деб эътироф этишларига умид қилишнинг ҳожати йўқ. Бироқ, уларнинг ҳозирги вазиятда Москвага таъсир қилиш воситалари йўқ: Силуанов аллақачон Россия суднинг қимматли қоғозлар эгалари фойдасига қарорини тан олмаслигини айтди, чунки у хорижий ҳокимиятларнинг юрисдикциясини тан олмайди.
Охирги дефолт 1918 йилда содир бўлган
1918 йилда ҳокимият тепасига келган большевиклар чор ҳукумати мажбуриятларини бажаришдан бош тортдилар. Шундай қилиб, 18,5 миллиард рубль миқдоридаги олтин ташқи қарз тўланмаган бўлиб, унинг катта қисми Биринчи жаҳон уруши даврида шаклланган. Натижада, яқинда Россия ва Германия ўртасидаги алоҳида Брест тинчлигидан норози бўлган Антанта давлатлари у билан барча иқтисодий алоқаларни уздилар. Давлат қарзи бўйича сўнгги дефолт 1998 йилда Россия томонидан амалга оширилган, аммо кейин рублда ифодаланган ички мажбуриятлар ҳақида эди.