АҚШ тарихида учинчи марта юз берган импичмент – президентга ишончсизлик билдириб, уни лавозимидан четлатиш жараёни олдингилари каби муваффақиятсиз тугади. Бунгача 1868 йилда Эндрю Жонсон ҳарбий вазирни ноқонуний равишда истеъфога чиқарганликда; 1998-199 йилларда Билл Клинтон Моника Левински билан муносабатлари бўйича ёлғон гувоҳлик бериш ва суд ишига тўсқинлик қилишда айбланиб, Конгресснинг Вакиллар палатаси томонидан импичмент эълон қилинган, кейинроқ эса Сенат ҳар иккисини ҳам оқлаган эди.
Вашингтон вақти билан 2020 йил 5 феврал оқшомида АҚШнинг жорий президенти Доналд Трампга нисбатан импичмент бўйича Сенатда овоз бериш бўлиб ўтди. Президент 2 та модда бўйича айбланаётган эди: мансаб ваколатини суиистеъмол қилиш ва конгресс фаолиятига тўсқинлик.
Трамп президентликдан четлатилиши учун барча сенаторларнинг камида учдан икки қисми унга қарши овоз бериши керак бўларди. Аммо Сенатда президент мансуб бўлган Республикачилар партияси устунлик қилиши – жами 100 ўриндан 53 тасини эгаллагани сабабли ҳали Вакиллар палатаси импичмент эълон қилган 2019 йилнинг 19 декабридаёқ аксарият таҳлилчилар бу жараён муваффақиятсиз тугашини тахмин қилганди.
Мавзуга доир: Доналд Трампга нисбатан импичмент эълон қилинди: буёғига нима бўлади?
Тахминлар ўзини оқлади: Донлад Трампга қарши илгари сурилган биринчи айблов – мансаб ваколатини суиистеъмол қилишни Сенатдаги 47 нафар демократ ва республикачилардан фақат Митт Ромни қўллаб овоз берди, 52 республикачи сенатор эса бунга қарши чиқди. Натижа: 48 - 52.
Иккинчи айблов – Конгресс фаолиятига тўсқинлик қилиш моддасини фақат демократларнинг ўзи қўллаб-қувватлади, барча республикачилар қарши чиқди: 47 - 52.
Трамп бу натижадан нима ютди?
Сенатда овоз бериш ўтиши билан АҚШ президенти ўзининг “ғалаба”сини баланд овозда эълон қилишига демократлар шубҳаланмайди.
“Биз барчамиз уни яхши биламиз. Агар Сенатда Трампни муқаррар истеъфога чиқариш бўйича 67 та овоз йиғилмаса, у буни “жодугар ови” деб атайди ва ўзининг тўлиқ оқланганини даъво қилади”, деганди ўтган йил декабрида демократ сенатор Дик Дарбин.
Конгресснинг Вакиллар палатаси спикери Ненси Пелоси эса бир неча марта Сенатда овоз бериш қандай тугашидан қатъи назар бу ҳеч нарсани ҳал қилмаслиги ҳақида баёнот берган. Унинг фикрича, ҳар қандай ҳолатда ҳам Доналд Трамп АҚШнинг импичментга учраган учинчи президенти сифатида тарихга кирди ва бу “унвон”дан ҳеч қачон қутула олмайди.
Сиёсатшунослар Сенатда ўтган овоз бериш энди янги президентлик пойгасида Доналд Трампнинг фойдасига ишлашини айтади.
“У буни ўзининг ғалабаси деб эълон қилади. Тарафдорлари эса Вашингтонда асрлар бўйи шаклланган сиёсий элитадан қўрқмайдиган ҳақиқий қаҳрамонга яна бир бор овоз бераётганларига қатъий ишонади. Импичмент уриниши сайловда унга янги овозларни олиб келишига шубҳа қилмайман, шу пайтгача иккиланиб турганлар ҳам Трампга овоз беради”, дейди Стони Брук университети профессори, сиёсатшунос Жонатан Сандерс.
Импичмент барбод бўлиши Доналд Трампнинг мамлакат бошқаруви ва ташқи сиёсатда тутган стратегияси фойдали эканлигига исбот, деб қаралиши мумкин.
“Сенатнинг якуний қарори “Трамп барча ишни тўғри қилганига далил”, деб баҳоланади. Масалан, хорижий давлатлар етакчилари – худди Зеленский билан бўлганидек – АҚШ президенти улардан ниманидир илтимос қилишига тайёр туради. Агар Трамп 2020 йил ноябрида яна ғалабага эришса, Конгрессда уни назорат қилиш учун деярли ҳеч қандай имконият қолмайди: у АҚШ тарихидаги энг мураккаб сиёсий синовдан ўтган ва нимани хоҳласа, шуни қилиши мумкин шахсга айланади”, дейди Вашингтондаги Брукингс университетидан мутахассис Марвин Клаб.