Ўн битта инвестиция фонди маълумотлари шуни кўрсатдики, июлдан ноябргача жорий курс бўйича умумий қиймати 2,2 миллиард долларга тенг Россия олтин қуймалари уларнинг ҳисоб варақларидан йўқолган.

Сўнгги бир неча ой ичида олтинга сармоя киритувчи маблағлар сони кескин камайди. Қимматли қоғозлар сотувига дунёнинг энг йирик иқтисодиётларида фоиз ставкаларининг ошиши сабаб бўлмоқда. Бироқ, Reuters томонидан тузилган маълумотлар шуни кўрсатадики, Россия олтинлари бошқа мамлакатлар олтинларига қараганда анча тезроқ йўқ қилинади.

Умуман олганда, актив менежерлари актив бошқарувчиларининг Россияда ишлаб чиқарилган олтинининг кичик бир қисмига эга, аммо бу тенденция глобал ўзгаришларни акс эттиради, баъзи фондлар Россия билан боғлиқ активларга эгалик қилишни хоҳламасликларини айтишади.

Юзлаб тонна олтинга эга бўлган биржа фондларининг икки манбаси, улар Россиядан келиб чиққан металлдан халос бўлишни хоҳлашларини айтишди. Улардан бири банкдан активлари қаерда борлигини сўраганини, иложи борича камроқ рус металлини беришини айтди.

ETF'лар энг йирик олтин эгалари қаторига киради ва уларнинг кўпчилиги ўзларига тегишли бўлган олтинлар рўйхатини очиқ эълон қилади. Уларнинг ҳар бири ўз келиб чиқиши билан муҳрланган, шунинг учун инвесторлар рус олтини бор-йўқлигини билишади.

"Баъзи мижозлар барлар рўйхатини очиб, кўп Россияни кўриб,"Нима бўляпти?" деб сўрашади, уларга тушунтириш қийин. Биз (фондга) кириш учун тўсиқларни иложи борича камайтирмоқчимиз ва биз бу тўғри маҳсулот эканлигига шубҳа қиладиган нарсаларни олиб ташлашга ҳаракат қиламиз", дея қўшимча қилди манба.

Ҳаммаси одатдагидек

Россия-Украина можароси бошланганидан сўнг, банклар бозорни йўқ қиладиган сотувдан қўрқиб, Россия олтинини олиб ташлаш бўйича фондларнинг сўровларига қаршилик кўрсатдилар.

"Биз барча рус металларининг кескин сотилишини хоҳламадик", деди анонимлик шарти билан Reuters билан суҳбатлашган ETF учун олтин сақлайдиган банклардан бирининг раҳбари.

"Бу жараён одатдагидек, аста-секин, назорат остида бўлиб ўтди", деб қўшимча қилди у.

Маблағлар ўз активларини сотиш учун талаб қилинмайди, чунки Россияда 7 мартгача ишлаб чиқарилган олтин санкциялар остидаги Россия жисмоний ёки юридик шахсига тегишли бўлмаса, Ғарбнинг Москвага қарши санкцияларига дучор бўлмайди.

Бироқ, санкциялар йилига 330 тоннага яқин қазиб олинадиган ва ушбу металлнинг дунёдаги энг йирик ишлаб чиқарувчилардан бири бўлган Россиядан янги олтинни ушлаб туришга маблағларни тўсқинлик қилмоқда.

Олтинни сақлайдиган банкларнинг икки ходими олтиннинг келиб чиқишини ошкор қилувчи баъзи фондлар инвесторларнинг Россия металлига бўлган муносабатидан хавотирда эканини айтди. Бундай маълумотларни эълон қилмаганлар кўп ташвишланмайди.

Банкирларнинг қўшимча қилишича, бундай маблағлардан олиб қўйилган рус олтинлари кўпинча ўша жойдаги бошқа эгаларига ўтказилган.

Бироқ, олтиннинг бир қисми сўнгги ойларда талаб кучли бўлган Осиёга кетди. Бу маълумотни банкирлар, таҳлилчилар ва божхона хизматлари маълумотлари тасдиқлайди.

Лондондаги қимматбаҳо қоғозлар бозори ассоциацияси томонидан кузатилган Лондон омборларидаги олтин миқдори жорий йилнинг 11 ойида 468 тоннага ёки 5 фоизга камайди. Британия ва Швейцария божхона маълумотлари Хитой, Ҳиндистон ва Осиё ва Яқин Шарқнинг бошқа мамлакатларига катта юкларни кўрсатади.

Олтин оқимлар

Reuters ўн битта йирик ETF активларини таҳлил қилди.

Сегментни назорат қилувчи Жаҳон Олтин Кенгашининг маълумотларига кўра, ноябрь ойи охирида улар Лондон, Цюрих ва Нью-Йоркда 130 миллиард долларлик деярли 2300 тонна олтинни ушлаб туришган, бу дунёдаги барча ETF'га тегишли олтиннинг учдан икки қисми. ETF'ларда сақланадиган олтиннинг катта қисми JP Morgan, HSBC ва ICBC Standard томонидан бошқарилади.

ICBC Standard Reuters томонидан кузатилган ўн бир фонд учун тахминан 100 тонна олтинни сақлайди. Июль ойининг ўрталаридан бошлаб Россия олтинининг миқдори 47 фоизга камайди, бошқа келиб чиққан олтин эса 16 фоизга ошди. 

Назорат қилинадиган маблағлар учун 1100 тоннага яқин олтинни сақлаган HSBC июль ойидан бошлаб Россия олтинининг ўз ҳисоб варақларидаги улушини 20 фоизга камайтирди; бошқа турдаги олтин ҳажми 10% га камайди. Жамғармалар учун 1050 тоннага яқин олтинни ушлаб турган JP Morgan Россия олтинини 13 фоизга ва рус бўлмаган олтинни 9 фоизга қисқартирди.

Жамғармалардан саккизтаси июль ойидан бери ўз хўжаликларидаги рус олтинининг улушини камайтирди ва Amundi WisdomTree томонидан бошқариладиган иккитаси барча рус олтинларини ўтказди. Июль ойидан бери 11 фонддаги рус металлининг умумий ҳажми 19% га, рус бўлмаган олтин эса 9% га камайди.

Бироқ, иккита энг йирик фондлар, BlackRock iShares Gold Trust ва Жаҳон Олтин Кенгашининг SPDR олтин акциялари аслида, Россия олтинидаги улушини оширди. WGC ўз маблағлари тўқнашувдан олдинги Россия олтинлари савдоси мумкин бўлган Лондон Bullion бозори ассоциацияси томонидан белгиланган қоидаларга амал қилганини айтди. BlackRock изоҳ беришдан бош тортди.

Баъзи ETF'ларнинг Россия олтинидан чиқиб кетиши анъанавий равишда барча тенг бўлган бозорни янада парчалайди. Баъзи фондларда фақат янги олтин қуймалари мавжуд, улар эскиларидан кўра масъулият билан қазиб олинади.

Аммо кўпгина йирик фондлар яқин орада уларда рус олтинлари йўқлигини аниқ айта олишларига умид қилишмайди. ETF'лар одатда металлни умумий бозордан олади ва агар у рус бўлса ҳам, тегишли олтинни қабул қилиши керак, гарчи улар кейинчалик уни чиқариб ташлашни талаб қилишлари мумкин.

"Назарий жиҳатдан улар бизга 100% Россия қуймалари билан келишлари мумкин эди ва биз уларни қабул қилишимиз керак эди", деди ETF раҳбари.