Хитой Қўшма Штатларни халқаро муомаладан сиқиб чиқармоқда, яъни долларнинг таъсир доираси тораймоқда, юань эса унинг ўрнини эгаллаши мумкин, - дейди иқтисод фанлари номзоди, молиявий таҳлилчи Михаил Беляев Лента.ру билан суҳбатда у Хитой валютасининг жаҳон савдосида Америка валютасини алмаштириш эҳтимолини баҳолади.
Юань истиқболи
Ҳамма нарса шу йўналишда кетмоқда, дейди у, чунки АҚШ иқтисодиёти ва савдоси ўз ўрнини йўқотмоқда.
«Бундан ташқари, умуман олганда, бунга иқтисодий жиҳатдан асосли тўлқин қўшилмоқда ва ушбу иқтисодий асосли тўлқинда ҳисоб-китобларга рублни қўшимча киритиш, миллий валюталарда икки томонлама ҳисоб-китобларга ўтиш бўйича муайян маъмурий ва ташкилий чора-тадбирлар кўрилмоқда. Хитой эса, биз билганимиздек, юанни халқаро майдонга олиб чиқиш учун ўнлаб йиллар давомида етарлича саъй-ҳаракатларни амалга ошириб келмоқда», деб ўртоқлашди иқтисодчи.
Юань ҳукмронлик қилади, чунки бу тенденция, деди Беляев, бироқ у бир вақтлар доллар бўлганидек, халқаро ҳисоб-китоблар воситаси сифатида кенг қамровли ва кўп функцияли бўладими, деган савол туғилади. «Юань табиий равишда устун мавқега эга бўлади. Тўғри, савол қай даражада, чунки долларнинг нолга тенглашиши даргумон, чунки Америка иқтисодиёти ва савдосини ҳеч ким қайта тикламайди. Кўпгина давлатлар Америка билан савдо қилмоқда ва шунинг учун доллар унинг ўрнини эгаллайди. Аммо амалиёт нимани, қай даражада кўрсатади», деди у.
Керакли ҳолат
Иқтисодчининг фикрича, юаннинг чинакам глобал валютага айланиши ва доллар ўрнини эгаллаши учун битта шарт зарур. «Энди юаннинг асосий афзаллиги ва камчилиги шундаки, у кучли ҳукумат назорати остида. Бир томондан, бу унга барқарорликни беради. Бошқа томондан, бу маълум бир сунъийлик, чунки у Хитойга нисбатан ишлайди. Узоқ вақт давомида у Қўшма Штатларнинг экспортини кўпайтирганда юанни паст баҳода ушлаб тургани ҳақидаги айбловларига дош берди ва бу содир бўлганлиги сабабли, кўплаб контрагентлар унинг фойдасига суянмайди», - дея тушунтирди Беляев.
Юань ўринларни эгаллаши ва доллар ўрнини эгаллаши ёки ҳар қандай ҳолатда ҳам жозибадорлиги бўйича у билан тенг даражада бўлиши учун Хитой миллий валютани тартибга солишни бекор қилиши ёки сезиларли даражада заифлаштириши керак, дейди таҳлилчи.
«Ҳамма нарсани тартибга солишни, уни ўз қўлида сақлашни ва режалаштиришни яхши кўрадиган Хитойни билиш - бу вақт масаласидир. Агар Хитой ҳақиқатан ҳам бу ролга даъво қилса ва у ҳақиқатан ҳам дунёда, шу жумладан пул-кредит соҳасида ҳам устун мавқега эга бўлиши мумкинлигини тушунса, акс ҳолда унинг валютаси унчалик муваффақиятли бўлмаслигини тушуниб, бунинг учун кетади. Аммо, ҳар доимгидек, Хитой бунга жуда узоқ вақт ва жуда эҳтиёткорлик билан қарайди. Назарий жиҳатдан бу мумкин, амалда бу бироз вақт талаб этади», - дея хулоса қилди Беляев.
Москва биржасидаги юань савдолари ҳажми Молия вазирлиги раҳбари Антон Силуановнинг 29 июнь куни рубль курсини барқарорлаштириш учун дўстона валюталардан фойдаланиш мумкин бўлган интервенциялар ҳақидаги баёнотидан сўнг кескин ўсиб бормоқда. 6 июль куни юандаги савдо ҳажми евродан ошиб кетди.