АҚШ Сенатида АҚШ судларига уруш жиноятлари бўйича ишларни кўриб чиқишга рухсат берувчи қонун лойиҳаси ишлаб чиқилмоқда.

Ҳар икки партиянинг етакчи сенаторлари 1996 йилда қабул қилинган уруш жиноятлари тўғрисидаги қонун кўламини кенгайтирувчи қонун лойиҳаси бўйича келишувга эришдилар. У АҚШ судларига чет элда содир этилган ваҳшийлик билан боғлиқ ишлар бўйича юрисдикцияни беради, ҳатто томонларнинг ҳеч бири АҚШ фуқароси бўлмаса ҳам.

New York Times газетасининг ёзишича, қонун лойиҳасининг пайдо бўлишига россиялик ҳарбийларнинг Украина тинч аҳолисига қарши ҳаракатлари сабаб бўлган.

«New York Times» нусхасини қўлга киритган лойиҳа ортидаги ғоя шундан иборатки, агар хорижда ҳарбий жиноятлар содир этган шахс кейинроқ Қўшма Штатларга келиб, шахси аниқланса, улар бу қилмишлари учун жиноий жавобгарликка тортилиши мумкин.

Украинанинг Россия қўшинлари томонидан босиб олинган ҳудудларида тинч аҳолининг ўлдирилиши ва оммавий қабрлар халқаро норозиликларга сабаб бўлди.

Конгрессдаги анъанавий партизан бўлинишларига қарамай, Адлия қўмитасининг етакчи қонунчилари Чарлз Э. Грассли ва Ричард Ж. Дурбин томонидан қўллаб-қувватланган қонун лойиҳаси тарафдорлари бу чора тезда қонунга айланиши учун реал имкониятга эга деб ҳисоблашади.

«Қўшма Штатлар ўз мамлакатларида адолатдан қочишга интилаётган уруш жиноятчилари учун хавфсиз бошпана бўлмаслиги керак», деди сенатор Грассли New York Times газетасига.

Сенатор Дурбиннинг таъкидлашича, бу чора АҚШ қонунчилигидаги бўшлиқни тўлдиради ва хорижлик ҳарбий жиноятчилар Қўшма Штатларда жиноий жавобгарликка тортилишини таъминлайди.

1996 йилда Конгресс томонидан қабул қилинган Уруш жиноятлари тўғрисидаги қонун халқаро уруш қонунларининг бир қисмини АҚШ ички қонунчилигига киритади.

Бу ҳаракат 1949 йилги Женева конвенцияларининг жиддий бузилишига олиб келди, масалан, тинч аҳолини қасддан ўлдириш, қийноқлар, биологик экспериментлар, ҳарбий зарурат билан оқланмаган ва ноқонуний ва бемаънилик билан амалга оширилган кенг кўламли қирғин ва ўғирлаш, Департамент томонидан жиноий жавобгарликка тортилиши мумкин.

Аммо Германия каби бошқа мамлакатлардаги шунга ўхшаш қонунлар бундай жиноятлар устидан универсал юрисдикцияни таъминласада, Америка қонунчилиги фақат америкалик уруш жинояти содир этган ёки қурбони бўлган ҳолатларни қамраб олади.

Грассли ва Дурбин томонидан киритилган қонун лойиҳаси жиноятчи АҚШда бўлган ҳар қандай вазиятга,унинг фуқаролигидан қатъи назар, қонунни қўллаш орқали ушбу чекловни олиб ташлайди.

Қонун лойиҳаси, шунингдек, уруш жиноятлари учун даъво муддатини ҳам олиб ташлайди, шунинг учун кўп йиллар ўтиб жиноий жавобгарликка тортиш мумкин бўлади.