2022 йилда 20% дан ортиқ қулагандан сўнг, MSCI All-Country Global Index 2008 йил инқирозидан бери энг ёмон кўрсаткичга эришмоқда, чунки Федерал захира томонидан фоиз ставкаларининг кескин кўтарилиши, ғазначиликнинг 10 йиллик даромадини оширди, бу глобал ўлчов капитал харажатлар, икки мартадан кўпроқни ташкил этди.
2023 йилни кутаётганда, йирик фонд бозорлари камдан-кам ҳолларда икки йиллик пасайишларни бошдан кечиришидан таскин топишлари мумкин: S&P 500 кетма-кет икки йил, 1928 йилдан бери атиги тўрт марта тушиб кетди. Бироқ, энг қўрқинчли томони шундаки, улар содир бўлганда, иккинчи йилдаги ҳалокатлар биринчи йилга қараганда кучлироқ бўлади.
2023 йилда жаҳон фонд бозорларига таъсир қилиши мумкин бўлган баъзи омиллар:
Марказий банклар
Оптимистлар тез орада, эҳтимол март ойида ставканинг ўсиши энг юқори чўққисига чиқишини кутишмоқда, қисқа муддатли капитал бозорлари эса Fed 2023 йил охиригача ставкаларни камайтиришни бошлашини кутишмоқда. Bloomberg News сўрови шуни кўрсатдики, дунёдаги энг йирик инвесторларнинг 71 фоизи 2023 йилда қимматли қоғозлар ўсишини кутмоқда.
Европанинг энг йирик активларини бошқариш компанияси Amundi бош инвестиция директори Винсент Мортиер инвесторларга янги йилда ҳимояга ўтишни тавсия қилади. Унинг фикрига кўра, 2023 йил оғир йил бўлади, аммо "йилнинг биринчи ярмида Fed'нинг бурилиши қизиқарли кириш нуқталарини яратиши мумкин".
Бироқ, бу йил сармоявий ҳамжамиятнинг энг яхши "ақллари" катта тартибсизликларга дуч келганидан сўнг, кўпчилик кейинги ўзгаришларга тайёрланмоқда.
Хавфлардан бири шундаки, инфляция сиёсатчилар учун ставкаларни пасайтириш учун жуда юқори бўлиб қолади. Bloomberg'нинг иқтисодий модели август ойидан бошланадиган рецессиянинг 100% эҳтимолини кўрсатади, аммо марказий банклар иқтисодий муаммоларга дуч келганда сиёсатни юмшатишлари даргумон, бу стратегияни улар сўнгги ўн йил ичида қайта-қайта қўлламоқда.
Deutsche Bank хусусий банк бўлимининг бош инвестицион директори Кристиан Нолтинг мижозларга "Сиёсатчилар, ҳеч бўлмаганда АҚШ ва Европада 2023 йилда иқтисодий ўсишнинг сустлашиши билан келишиб олганга ўхшайди", деди.
У, шунингдек, турғунликлар қисқа бўлиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирди, аммо улар "оғриқсиз бўлмайди".
Технология гигантларининг муаммолари
Nasdaq100 2022 йилда 35 фоизга тушиб кетганидан кейин мега-cап технология компаниялари билан нима содир бўлиши номаълум. Meta Platforms каби компаниялар ва Tesla қийматининг тахминан 2/3 қисмини йўқотди, Amazon.com'нинг йўқолиши ва Netflix 50% га яқинлашди ёки бу кўрсаткичдан ошиб кетди.
Қиммат технология захиралари фоиз ставкалари кўтарилганда катта йўқотишларга олиб келади. Бироқ, сўнгги йилларда технологияни қўзғатган бошқа тенденциялар ҳам тескари бўлиши мумкин: иқтисоддаги рецессия iPhone'га талабни пасайтириш хавфини туғдиради ва онлайн рекламанинг пасайиши Meta ва Alphabet'га босим ўтказиши мумкин.
Bokeh Capital Partners бош инвестиция директори Ким Форрест: "Баъзи технология компаниялари мижозларни Amazon каби ўз маҳсулотларидан фойдаланишга жалб қилиш бўйича ажойиб ишни амалга оширганликлари учун қайта тикланадилар, аммо бошқалар одамлар тарк этганидек, ҳеч қачон бу чўққига эриша олмайдилар", деди. Bloomberg телевидениесига берган интервьюсида.
Даромаднинг камайиши
Илгари мустаҳкам корпоратив фойда 2023 йилда камайиши кутилмоқда, чунки маржага босим кучаяди ва истеъмолчилар талаби заифлашади.
"Ушбу катта бозорнинг сўнгги босқичи, биринчи навбатда, даромадларни баҳолашнинг жуда юқори бўлиши билан боғлиқ", деди Morgan Stenly'дан Майк Уилсон Uoll-strit, S&P 500 учун 2023 йилда кутилганларга нисбатан ҳар бир акция учун 180 доллар даромад олишни башорат қилмоқда.
Унинг сўзларига кўра, даромаднинг бўлажак пасайиши 2008 йил билан таққосланиши мумкин ва бозорлар ҳали буни ҳисобга олмади.
Хитойда рецессия
Пекиннинг декабрь ойи бошида қаттиқ Covid чекловларини бекор қилиш қарори Хитойнинг MSCI индекси учун бурилиш нуқтаси бўлиб туюлди, унинг 24 фоизга пасайиши 2022 йилда жаҳон фонд бозоридаги йўқотишларнинг асосий сабаби эди.
Бироқ, материк ва Гонконг акцияларидаги ойлик митинг тўхтаб қолди, чунки Covid-19 инфекцияларининг кўпайиши иқтисодиётнинг тикланишига таҳдид солмоқда. Кўпгина мамлакатлар ҳозирда хитойлик сайёҳлардан Covid тестларини ўтказишни талаб қилмоқда, бу эса глобал туризм, дам олиш ва ҳашамат саноатига салбий таъсир кўрсатмоқда.
Техник маълумотлар кунлик акцияларга тобора кўпроқ таъсир кўрсатмоқда, S&P 500 акцияларининг айланмаси 2022 йилда ўртачадан паст, аммо қисқа муддатли опционлар савдосида ўсиш кузатилди.
Профессионал трейдерлар, шунингдек, алгоритмик савдо билан шуғулланадиган институтлар яқин вақтгача кичик инвесторлар томонидан ҳукмронлик қилган вариантларга жалб қилинди. Бу бозор ўзгаришига олиб келиши мумкин, бу эса тўсатдан ўзгарувчанлик портлашларини келтириб чиқариши мумкин, масалан, октябрь ойидаги АҚШ инфляция маълумотларидан кейин кучли бир кун ичидаги тебранишлар мисол бўлиши мумкин.