Россия шанба куни Финляндияга газ экспортини тўхтатиб, Ғарб блоки билан қарама-қаршиликнинг янги босқичини белгилади. «Газпром» давлат компанияси Финляндияга газ экспортини тўхтатганини эълон қилди. Хелсинки Украинадаги фаолияти туфайли Ғарб санкциялари жорий қилинганидан кейин Москванинг газ учун тўловни рублда тўлаш талабини рад этди.
Финляндия ва Швеция бир неча кун аввал НАТОга аъзо бўлиш учун расман ариза бергани учун Россиянинг Финляндияга газ экспорти тўхтатилди. Финляндиянинг давлат газ етказиб берувчиси «Газпром» ва мамлакатдаги бошқа газ тақсимловчи компаниялар газ импортини тўхтатишга тайёр эканликларини билдиришди. Ғарбнинг мамлакатга нисбатан мисли кўрилмаган ва кенг кўламли санкцияларни қўллаш ва рубль қийматини қадрсизлантириш бўйича душманона ҳаракатларига жавобан Москва бир неча ой олдин Россия газининг европалик мижозлари рублда тўлаши кераклигини эълон қилган эди. Бу ҳаракат Украина уруши бошланганидан бери рублни доллар ва еврога нисбатан янада кўтарилди.
Сўнгги кунларда рубль долларга нисбатан мустаҳкамланиб, бир АҚШ доллари 58 Россия рублдан пастроққа савдо қилинмоқда. Рублнинг долларга нисбатан қиймати 2018 йилдан бери биринчи марта бу даражага етди. Ҳар бир евро 63 Россия рублидан паст нархда сотилди. Бу Россиянинг Ғарб санкциялари шароитида ўзининг молиявий-иқтисодий қудратини сақлаб қолиш, жумладан, россиялик газ истеъмолчиларини газ сотиб олиш учун рубль тўлашга мажбурлаш ҳаракатлари натижасидир. Европа давлатларига газ етказиб бериш бўйича шартномаларнинг аксарияти евро ёки долларда тузилганини ҳисобга олсак, Германия, Италия ва Австрия каби йирик давлатлар қабул қилган бўлсада, айрим Европа давлатлари Россиянинг талабини қабул қилишдан бош тортди. «Газпром» билан шартнома тарафлари бўлган 54 та компаниянинг ярми газ учун тўловни рублда амалга оширишга рози бўлган. Бироқ ўтган ой Россия Болгария ва Полшага газ экспортини икки давлат рублда тўлашдан бош тортгани учун тўхтатди. Финляндия энди Россия газ санкцияларига дучор бўлган давлатлар рўйхатига қўшилди.
Бироқ, Россиянинг Финляндияга газ экспортини тўхтатишига ҳукуматнинг газ нархини рублда тўлашдан бош тортиши тахмин қилинмоқда. Бироқ Москванинг бу ҳаракатини Финляндиянинг иқтисодий ва энергетика соҳаларида НАТОга қўшилиш ҳаракатида Россиянинг муносабати сифатида кўриш мумкин. Россия Финляндия билан чегарасида ядровий каллак билан жиҳозланиши мумкин бўлган «Искандер» ракета тизимини жойлаштириш орқали Хелсинкининг дўстона ҳаракатларига биринчи амалий жавобни бошлаган эди.
Финляндия ва Швециянинг НАТОга аъзо бўлиш учун ариза беришда бир вақтнинг ўзида амалга оширган ҳаракатлари Ғарб ҳарбий ташкилотининг юқори мартабали амалдорлари, жумладан, НАТО Бош котиби Енс Штуттенберг томонидан мамнуният билан қабул қилинган бўлса, Шимолий Европа ва ҳатто шимолнинг геосиёсий ҳолатида жиддий ўзгаришларга олиб келадиган кўринади. Финляндия ва Швециянинг НАТОга аъзолигини танқид қилар экан, Россия Ташқи ишлар вазирлиги Шимолий қўмитасининг фавқулодда ва мухтор элчиси Николай Корчонов шундай деди: «Бу Шимолдаги ҳамкорлик шаклини ўзгартириши мумкин».
Икки шимолий Европа давлатининг Совуқ уруш давомида сақлаб келган бетарафликдан воз кечиш қарори сўнгги ўн йилликлардаги Европа хавфсизлигидаги энг катта ўзгаришлардан бири ва Европа хавфсизлик тенглиги ва кучлар мувозанатида янги даврнинг бошланишидир. Финляндия ва Швециянинг НАТОга аъзо бўлиш сўрови ва ҳарбий ташкилот етакчиларининг уни олқишлаши, пировардида икки шимолий Европа давлатининг НАТОга аъзо бўлишлари Москванинг жиддий реакцияларини келтириб чиқариши ва Россия ва НАТО ўртасида жиддий келишмовчиликлар ва ҳатто ядро урушини келтириб чиқариши мумкин.
Айни вақтда Москва Финляндия ва Швецияга қарши амалий чоралар кўришни бошлади ва яқин келажакда бундай ҳаракатлар кўлами ва ҳажми ошириши кутилмоқда.