Россияга қарши Ғарб санкцияларининг биринчи ойида минглаб корхоналар мамлакатда ўз фаолиятини тўхтатиб қўйишди.

Кўпгина компаниялар шунчаки савдони тўхтатишга муваффақ бўлишди; бошқалари эса дўконлар, меҳмонхоналар ва заводларни сотиш орқали Россиядаги даромадларидан воз кечишга шошилдилар; баъзилари эса йўқотишларини камайтиришга ёки бутунлай мамлакатни тарк этишга мажбур бўлишди.

Финляндиядаги Vaasa университетининг халқаро маркетинг профессори Питер Габриелссон Компаниялар Россияда катта ҳажмдаги ишлаб чиқаришга эга бўлса, қийин аҳволда қолиши мумкинлигини санаб ўтди.

«Сиз ишлаб чиқаришни тўсатдан тўхтата олмайсиз ва агар сиз мамлакатни тарк этсангиз, Россия у ердаги ферма ва объектларни мусодара қилишини билдирган, шунинг учун операцияни тўхтатиш ҳақиқатан ҳам осон эмас», деди у Euronews'га.

Аммо биз бугун Россияда бизнесини давом эттираётган Европадаги энг таниқли брендлар ҳақида сўз юритамиз. Нега улар ўз фаолиятини тўхтатмадилар?

Профессор Габриелссон Euronews'га Россия бозоридан чиқмасликка қарор қилган ёки қарор қабул қилиш учун жуда кўп вақт талаб қиладиган компаниялар учун «катта хавфлар» борлигини айтиб ўтди.

Демак Россия бозорини тарк этмаган хорижий брендлар билан танишинг:

Renault

Шу ҳафта Украина президенти Владимир Зеленский бир нечта француз компанияларини, шу жумладан, Renault'ни ҳамон Москвадаги заводларини ишлаётгани, немис бренди Volkswagen каби бошқа брендлар Россиядаги бизнесларини тўхтатиб қўйган пайтда қолганлар ҳали ҳам Россия тарк этмаётганини яна бир бор танқид қилди.

Март ойи бошида Зеленский озиқ-овқат компаниялари Nestlé ва Mondelez, истеъмол товарлари ишлаб чиқарувчилар Unilever ва  Johnson & Johnson, Европанинг Raiffeisen ва Societe General банклари, Samsung ва LG электроника гигантлари, кимёвий моддалар ишлаб чиқарувчи BASF, Bayer ва Sanofi фармацевтика компанияларини ва яна бошқа ўнлаб компаниялар тарк этмаганини танқид қилган эди.

Шундан сўнг Samsungкаби компанияларнинг баъзилари Россиядаги фаолиятини тўхтатганини маълум қилган эди.

Marks ва Spencer

Буюк Британиянинг йирик чакана савдо сотувчиси Marks ва Spencer Буюк Британиядаги сиёсатчиларнинг танқидига учради, чунки унинг 48 та дўкони ҳали ҳам Россияда бизнес учун очиқ.

Компаниянинг у ерда 1200 нафар ходими ишлайди, бироқ дўконлар аслида уларни франчайзинг шартномаси бўйича бошқарадиган турк компаниясига лицензияланган – шунинг учун Буюк Британиядаги M&S дўконларни ёпишни истаса ҳам буни қонунан иложи йўқ.

Бироқ, компания март ойи бошида туркиялик франчайзинг эгасига M&S  товарларини жўнатишни тўхтатиб қўйган эди. Айни пайтда, Украинадаги одамларни қўллаб-қувватлаш учун Marks ва Spencer қочқинлар инқирозига жавобан UNHCR ва UNICEF'га ёрдамини оширмоқда.

Мисол учун, Mcdonald's Россияда 800 дан ортиқ савдо нуқталарига эга ва у ерда 62 000 кишини иш билан таъминлайди. Шу ой бошида корпорация уларнинг барчасини вақтинча ёпишини эълон қилди, аммо Россиядаги 100 га яқин Mcdonald's ресторанлари франчайзинг ҳисобланади, шунинг учун улар очиқ қолади.

Мижозлар ҳали ҳам Россия бўйлаб 800 га яқин Burger King ресторанларида овқатланишлари мумкин ва бунинг сабаби шундаки, бу жойлар маҳаллий рус компаниялари билан ҳамкорликда франчайзинг сифатида ишлайди ва улар компанияни ёпишни хоҳлашса ҳам ёпишга буни қонунан амалга ошиши қийин дейилади хабарда.

RBI бош компанияси Россиядаги Burger King'дан воз кечишга ҳаракат қилаётганини, аммо бу бироз вақт олишини айтди. Айни пайтда улар Россия операциясини қўллаб-қувватлашни тўхтатдилар.

«Россиядаги барча Burger King операцияларини зудлик билан тўхтатиб қўйишни хоҳлаймизми? Ҳа. Бугун операцияларни тўхтатиб қўйишни қўллай оламизми? Йўқ», дейди RBI президенти Девид Шеар баёнотида.

Subway сендвич тармоғи ҳам худди шундай вазиятга тушиб қолди, чунки унинг 450 та савдо нуқталари франчайзингга эга, шунинг учун бош компания уларни ёпишга қодир эмас. Бироқ, Subway баёнотида айтилишича, Россиянинг ҳар қандай даромади украиналик қочқинларга гуманитар ёрдам кўрсатишга сарфланади.

Nestlé ва Mars

Nestlé- Россияда ўз фаолиятини аста-секин ёпаётгани учун танқид қилинган яна бир бренд.

Шу ҳафта Швейцарияда жойлашган озиқ-овқат ва ичимликлар компанияси Россия-Украина уруши сабаб аксарият операцияларини тўхтатишини эълон қилди, аммо ҳамон ўз маҳсулотларини сотишда давом этмоқда.

Европа ва АҚШнинг йирик истеъмол товар компанияларидан бири Nestlé асосий нарсаларга эътибор қаратиш учун бизнесни қисқартиришаётгани, аммо Россияни бутунлай тарк этмаганини айтишмоқда.

Масалан Россияда бир нечта ўн йиллардан бери фаолият юритиб келаётган Mars компаниясида 6 мингга яқин ходим иш билан таъминланган. Ҳозирда эса мазкур компания Россияга импорт ва экспортни тўхтатиб, ижтимоий тармоқлардаги рекламаларини ҳам тўхтатиб қўйишини таъкидлаб ўтган.

Аммо Mars уй ҳайвонлари ва одамлар учун озиқ-овқат сотишда давом этади ва у «рус халқи ва уй ҳайвонларини озиқлантиришда муҳим роль ўйнайди». Россия бизнесидан олинган даромад инсонпарварлик мақсадларига йўналтирилади дейилади хабарда.

Франчайзинг - бозор субъектлари ўртасидаги муносабатлар тури бўлиб, унда бир томон (франчайзер) ривожланган бизнесдан фойдаланган ҳолда муайян турдаги бизнесга бўлган ҳуқуқларни бир марталик йиғим кўринишида ҳақ эвазига бошқа томонга (франчайзи) ўтказади.

Франчайзинг - бу лицензиялашнинг бир шакли бўлиб, унда бир томон (франчайзер) бошқа томонга (франчайзи) франчайзига франчайзернинг товар белгилари ва/ёки брендларидан фойдаланган ҳолда ўз номидан ҳаракат қилиш имконини берадиган ҳуқуқларни беради.