Энергетика ва сиёсий таҳлилчиларнинг фикрича, Европанинг Россия газига бўлган боғлиқлиги ниҳоясига етаётган кўринади, бу эса кўпчилик Россия қишда газ таъминотини бутунлай тўхтатиб қўйишидан қўрқаётган бир пайтда таъминотнинг кейинги узилишлар хавфини камайтиради.
Европа сўнгги ойларда анъанавий равишда энг йирик энергия етказиб берувчи Россиядан газ экспорти кескин пасайиб кетди.
Бу Брюссел ва Москва ўртасидаги кескин тортишувни янада кучайтирди ва қишда турғунлик ва газ тақчиллиги хавфини оширди.
Ўқинг қизиқ: Польша Германиядан 1,3 триллион доллар товон пули талаб қилмоқда.
Россия етказиб беришнинг камайиши сабаби сифатида Ғарб санкцияларини кўрсатди, бу эса ускунани тўғри сақлашга тўсқинлик қилди. Европа сиёсатчилари эса, таъминотнинг қисқартирилишини 27 давлатдан иборат иттифоққа ноаниқлик сепиш ва Кремлнинг Украинага ҳужуми фонида энергия нархини ошириш учун мўлжалланган сиёсий маневр деб билади.
The Economist Intelligence Unit тадқиқот ва консалтинг компаниясининг глобал прогнозлар бўйича директори Агата Десмараиснинг CNBC телеканалига айтишича, Кремль энергияни қуроллантирмоқда ва Европага "кўприкларни ёқиб юбормоқда".
Россиянинг Европадаги энергетика таъсири тугаяптими, деган саволга Десмараис шундай жавоб берди: "Аслида, жуда кўп, аммо ҳа".
"Европа жуда оғир қишни кутмоқда, эҳтимол икки йил давомида кўплаб иқтисодий муаммолар билан жуда қийин мослашиш. Аммо кейин Европа кўпроқ мустақил таркибга эга бўлади", - деди Десмараис.
"Бу Россиянинг энергия қуроллари яроқсиз бўлиб қолишини англатади", дея қўшимча қилди у. "Биз Россия бундан хабардор эканлигига ишонамиз ва шунинг учун у аллақачон газ етказиб беришни тўхтатмоқда ёки ноаниқлик келтириб чиқармоқда, чунки у Европага зарар етказмоқчи бўлса, буни ҳозир қилиш кераклигини тушунади".
Газ омборини тўлдириш учун пойга
Германия яқин вақтгача ўз газининг ярмидан кўпини Россиядан сотиб олди. Бироқ, Европанинг энг йирик иқтисодиёти ҳозирда совуқ ойларда уйларни иситиш учун етарли ёқилғига эга бўлиш учун ер ости газ омборларини тўлдириш бўйича ўз пойгасида муддатидан олдинда.
Ўқинг қизиқ: Доллар сўнгги 20 йилдаги энг юқори кўрсаткичга етди.
Таҳлилчиларнинг CNBC телеканалига айтишича, Германия сўнгги ҳафталарда бир неча омиллар туфайли тезда ўз газ захираларини тўлдиришга муваффақ бўлди. Буларга Норвегия, Нидерландия ва бошқа жойлардан кучли етказиб бериш, энергия нархларининг ошиб бориши фонида талабнинг пасайиши, корхоналарнинг газдан бошқа ёқилғи турларига ўтиши ва 15 миллиард евродан (15,06 миллиард доллар) кўпроқ давлат кредит линиялари захирасини тўлдириш киради.
BDEW энергетика ассоциациясининг сўнгги ҳисоб-китобларига кўра, Германияда Россиядан газ истеъмоли август ойида 9,5% гача камайди. Бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 60 фоизга камдир.
BDEW маълумотлари шуни кўрсатадики, Норвегия Германиянинг энг йирик газ етказиб берувчисига айланди ва ўтган ой Германия истеъмолининг деярли 38 фоизини ташкил этди. Германиянинг иккинчи йирик етказиб берувчиси бўлган Голландия август ойида Германияга газнинг тахминан 24 фоизини етказиб бергани тахмин қилинмоқда.
Eurasia Group сиёсий таваккалчилик бўйича консалтинг компанияси президенти Ян Бреммер ўтган ҳафта твиттерида "Германия қишдан қаттиқ рационсиз ўтиб кета оладиганга ўхшайди, ҳатто энг ёмон сценарийда ҳам Россия кранларни бутунлай ўчириб қўйганда ҳам", деб ёзган эди.
Ўқинг қизиқ: Apple ва Google Хитойда смартфон ишлаб чиқаришни тўхтата бошлади.
Бу "жуда яхши янгилик", деди Бреммер. "Россиянинг Европага энергия таъсири деярли тугади".
"Қиш ҳали келмади"
Европа Иттифоқи газ захирасини тўлдириш бўйича мақсадларга эришиш йўлида кетаётган бўлсада, таҳлилчилар бунинг ўзи етарли бўлмаслигидан огоҳлантирмоқда.
Қиш мавсумида уй хўжаликлари ва корхоналарни етарли даражада қувват билан таъминлаш учун сақланган ёқилғининг узоқ давом этишини таъминлаш учун талабни камайтириш зарур бўлиши кутилмоқда.
Буюк Британиядаги Aurora Energy Research консалтинг компаниясининг хомашё бўйича катта мутахассиси Жейкоб Манделнинг айтишича, агар Европа Иттифоқи газ омборларини қиш бошланишидан олдин тўлдирса, бу захиралар энг яхши ҳолатда уч ойга етади.
Gas Infrastructure Europe саноат гуруҳи томонидан тузилган сўнгги маълумотларга кўра, Европа Иттифоқидаги UGS объектлари биргаликда 80% дан кўпроқ, Германияда эса ер ости омборлари қиш олдидан 84% тўлган.
ICIS товар разведка хизматининг энергия таҳлили бўлими раҳбари Андреас Шредер CNBC билан телефон орқали суҳбатда Россиянинг Европа энергетикасига таъсири "ҳали тугамаганини, лекин у аста-секин пасаяётганини" айтди.
Бироқ, "биз ҳали ҳам рекорд даражада юқори нархлардамиз, шунинг учун оқимларнинг қисқариши ҳақиқатан ҳам Европа бозорларига жуда юқори нархларга эга бўлган даражага таъсир қилиши аниқ", деди Шредер.
Ўқинг қизиқ: Британияда инқироз туфайли миллионлаб камбағал фуқароларнинг пайдо бўлишини башорат қилинди.
"Германия сақлаш мақсадидан бироз олдинда бўлса ҳам, бу охири эмас ва бутун Европа Иттифоқи ҳам UGS объектларини тўлдирмоқда. Россия оқимига қарамликни камайтириш бизга жуда қимматга тушди".
"Қиш ҳали келмади. Агар қиш юмшоқ бўлса, биз истеъмолни камроқ камайтиришимиз керак, аммо қиш қаттиқ бўлса, бизга кўпроқ керак. Энди ҳаммаси об-ҳавога боғлиқ", деди Шредер.