Валюта курси: Ўз.Р.Марказий банки
USD
АҚШ доллари
EUR
Eвро
RUB
Россия рубли
Sayt test rejimida ishlayapti!!!

Сўнгги янгиликлар






Самолётдан 2 баробар тезкор поезд қачон ва қанчага бунёд этилади?
25.10.2022 14:45,  
151

Паста ичига сиққан капсула, ёхуд капсуладаги йўловчилар

Hyperloop (Вакуумли ҳалқа) – бу вакуумли поезд лойиҳаси бўлиб, 2013 йилда америкалик венчур тадбиркор Илон Маск томонидан таклиф қилинган. У тўлиқ амалга оширилмаган, бироқ Маскнинг кўплаб давлатлар раҳбарларидан ушбу поездлардан фойдаланишга рухсат олишга уринишлари ҳамон давом этмоқда. Бугунги кунга қадар Hawthorne (SpaseX, трек узунлиги 1,5 километр) ва Лас-Вегас (Virgin Hyperloop One (Виргиния биринчи ҳалқа йўли), узунлиги 0,5 километр)да синов майдончалари қурилган. Тулузада ҳам синов майдончаси қурилмоқда (Hyperloop ТТ, 1 километр ва 320 метр участкалари). Синовлар давомида эришилган максимал тезлик 450-460 километр-соатни ташкил қилади.

Дубай ва Тонгрен (Hyperloop ТТ компанияси) шаҳарларида 10 километрлик эксплуатацион магистралларни қуриш бўйича келишувлар имзоланди, лойиҳаларни амалга ошириш муддати номаълум. Илон Маскнинг Boring компанияси Балтимор ва Вашингтон шаҳарлари ўртасида туннель қурмоқда.

Вакуумли поезд тушунчаси биринчи марта 1904 йилда америкалик олим Роберт Годдард томонидан таклиф қилинган.

Россияда вакуум поездларнинг ҳаракатланиши бўйича биринчи лойиҳа 1911 йилда рус олими Борис Вайнберг томонидан таклиф қилинган. Унинг режасига кўра, ҳаво чиқариб юборилган қувур ичида капсула ҳаракатланиши керак эди.

У “электромагнит қурол” ёрдамида ҳаракатга келтирилди ва назарий жиҳатдан соатига 800-1000 километр тезликка эриша олди. Олим Томск технологик институтида капсулани қувурда силжитиш бўйича тажрибалар ўтказган, бироқ Биринчи жаҳон уруши ғояни амалга оширишга тўсқинлик қилган.

Умуман олганда, поездларнинг вакуумда ҳаракатланиш тарихи кўплаб манбаларда 2013 йилдан анча олдин тасвирланган, бу “Профессор Вайнберг магнитометри” нашрида ўз аксини топган.

Hyperloop ғояси ҳукуматнинг 2029 йилгача Лос-Анжелес ва Сан-Франсискони боғлайдиган Калифорния тезюрар темир йўл лойиҳасига жавобан пайдо бўлди. “Юқори тезлик” линияси соатига 322 километр (200 мил)дан юқори тезликда поездлар ҳаракатини назарда тутади, 2012 йил апрель ойида эълон қилинган бизнес-режада лойиҳа қиймати 68,4 миллиард долларга баҳоланган. Шу муносабат билан Илон Маск Калифорния йўли дунёдаги тезюрар темир йўллар орасида энг секин ва айни пайтда бир мил бўйича энг қимиллиметрат йўлга айланишини айтди.

Маск Hyperloop ҳақида биринчи марта 2012 йил июль ойида Санта Моникадаги PandoDaily тадбирида Сара Лейси билан суҳбатда тилга олган эди. Тадбиркор янги транспорт воситаси самолётдан 2 баробар ва тезюрар поезддан 3-4 баробар тезроқ бўлишини ваъда қилди, Лос-Анжелесдан Сан-Франсискога (тўғри чизиқда 561 километр масофа) 30 дақиқа вақт кетади.

Кейинчалик Маск бошқа бир қатор машҳур баёнотлар билан чиқди: лойиҳа Калифорния тезюрар темир йўлидан 10 баробар арзон бўлар эди; транспорт бахтсиз ҳодисаларга дучор бўлмайди; йўл қуёш энергиясидан қувватланиши керак; йўловчилар жадвалга мослашишлари шарт эмас, чунки транспорт капсулалари метродаги каби қисқа вақт оралиғида ҳаракатланади; барча спецификациялар бепул тақдим этилади. Ниҳоят, 2013 йил август ойида лойиҳанинг 58 саҳифали “алфа версияси” чоп этилди.

Биринчи концепция 

Илон Маск ўз ғоясини поезд, самолёт, автомобиль ва кемадан кейинги бешинчи транспорт тури сифатида тақдим этди. Унинг сўзларига кўра, бу Конкорд, релсли қурол ва ҳаво хоккей столи ўртасидаги нарсадир. Hyperloop таянчларда жойлашган баланд қувур линияси сифатида яратилган бўлиб, унинг ичида 25-30 м узунликдаги битта транспорт капсулалари бир йўналишда 480 дан 1102 километр-соат тезликда (ландшафтга қараб) 30 сония оралиқда ҳаракатланади.

Йўловчи қувур линиясининг ички диаметрини 2,23 метр, капсуланинг кўндаланг кесими 1,35 метр кенглиги 1,1 метр баландлиги, фронтал проекция майдони 1,4 м²(метр квадрат), капсула ҳар бирида 14 ўринли 2 қатор ўриндиқларни сиғдира олади;

Йўловчи юк (паром каби нарса йўловчиларга ўз автомобиллари билан бирга ҳаракатланиш имконини беради) – қувурнинг ички диаметри 3,3 метр, капсуланинг фронтал проекцияси 4,0 м²(метр квадрат) ни ташкил этади.

2013 йил 12 августда чоп этилган концепциянинг асосий омили арзон тизимга интилиш эди. Шунинг учун Маск вакуумли поезднинг моделини асос қилиб олди, унинг афзаллиги шундаки, таянч ишқаланишини ва келаётган ҳаво қаршилигини енгишнинг ҳожати йўқ. Бироқ, тадбиркор ғояни такомиллаштирди: унинг фикрига кўра, қувурда тўлиқ вакуумга эришиш учун ҳаракат қилиш мантиқий эмас.

Олд вакуумни, яъни 100 Па босимни (Па(Паскаль) босимни – бу атмосфера босимининг 1/1000 қисми) ушлаб туриш кифоя – босимнинг янада пасайиши фойдасиз, чунки бу харажатларнинг экспоненциал ўсишига олиб келади. Шу билан бирга, олдинги вакуумни ўртача қувватли насослар ва қалинлиги 20-25 миллиметр бўлган оддий пўлатдан ясалган қувур деворлари ёрдамида сақлаш мумкин.

Йўловчи капсуласи схемасининг олд қисмида компрессорли фае бор. Унинг орқасида 28 йўловчига эга бўлган бўлинма бор, батареялар эса қуйруқда жойлашган.

Бироқ, лойиҳада кўзда тутилган тезликда автомобиль ҳали ҳам кирувчи ҳаво массалари билан тўқнашади. Маск улардан ҳаво ёстиғи яратиш учун фойдаланишга қарор қилди: транспорт капсуласининг бурнида жойлашган махсус йўриқномалар ва фаенинг пастки остидаги келаётган ҳаво оқимини йўналтириши керак.

 Олд вакуум шароитида ҳаво ёстиғини яратиш учун 9,4 килопаскаль босим етарли бўлади, бу эса сонияда атиги 200 гр ҳаво етказиб беришни талаб қилади. Шундай қилиб, Маск амалга ошириш учун магнит ёстиқ ҳақидаги анча қимиллиметрат ғоядан воз кечади.

Капсула чизиқлари электр мотор томонидан бошқарилиши керак. Статор қувур тагида 15 м узунликдаги алюминий релс бўлади, бу ҳар 110 километрда керак бўлади. Ротор ҳар бир капсулада жойлашади, зарур узлуксиз қувват эса атиги 100 киловаттни ташкил қилади.

Тизим электр энергияси билан ҳаракатланиши сабабли, қуёш панеллари ёрдамида энергия олиш кўзда тутилган. Улар 57 мегаватт электр энергияси ишлаб чиқариши керак, тизимга эса атиги 21 мегаватт керак бўлади. Статор нафақат тезлаштиришни, балки тормозлашни ҳам амалга оширганлиги сабабли, иккинчи ҳолатда, капсуланинг кинетик энергияси ҳам электр энергиясига айланади. Ортиқча энергияни сотишдан ҳар йили 25 миллион доллар даромад олиш режалаштирилмоқда, бу эса операцион харажатлар учун қўшимча молиялаштириш манбасини яратади. Натижада, бир томонлама чиптанинг нархи 20 доллар бўлиши керак ва умумий тизим қиймати 7,5 миллиард доллар бўлган лойиҳанинг ўзини яратиш ишлари 20 йил оралиғида давом этади.

Фавқулодда вазиятларда қуйидагилар назарда тутилади:

– электр компрессор капсуланинг бурнидаги вентилятор орқасида жойлашган – босим пасайганда бортда сиқилган ҳаво тўпланиши керак (бу ҳолда цилиндрлар муқаррар равишда 585 градусгача қизийди;

– уларни совутиш режалаштирилган. сув, бир томонлама саёҳат учун 400 килограмм сув керак бўлади);

– орқа тарафга 1,5 тонна аккумулятор ўрнатилган бўлиб, унинг заряди 45 дақиқага етади – бу электр таъминоти узилиб қолганда энг яқин стансияга етиб бориш учун етарли.

2013 йил сентябрь ойида Ansys ходимлари томонидан ўтказилган компьютер симуляциялари ғояни амалга ошириш мумкинлигини, амиллиметро уни яхшилаш кераклигини кўрсатди:

  • капсуланинг шакли янада соддалаштирилган бўлиши керак;
  • капсула қобиғининг қизиши билан шуғулланиш талаб этилади;
  • капсуланинг узунламаси ўз ўқи атрофида айланишининг олдини олиш керак.

Ўша йилнинг ноябрь ойида Гай Руло ўзининг The Math Works веб-сайтидаги блогида Лос-Анжелес ва Сан-Франсиско ўртасидаги трек шароитида соатига 1220 километр тезликка эришишини кўрсатган ўзининг симуляцияси натижалари билан ўртоқлашди.

2015 йил январь ойида Америка Аэронавтика ва Астронавтика Институти(AIAA Cci Tech 2015) нинг йиллик конференциясида, NASA Glenn(Огаё штатининг Кливленд шаҳридаги NASA Glenn тадқиқот маркази НАСАнинг аэронавтика ва космик тадқиқотлар соҳасидаги миссияларини илгари суриш учун инновацион технологияларни ишлаб чиқади) тадқиқот маркази мутахассислари OpenMDAO(OpenMDAO – Пйтҳон-да ёзилган тизимларни таҳлил қилиш ва кўп тармоқли оптималлаштириш учун очиқ манбали юқори самарали ҳисоблаш платформаси. Бу сизга моделларингизни қисмларга ажратиш, уларни яратиш ва сақлашни осонлаштиради, шу билан бирга уларни самарали параллел рақамли усуллар билан маҳкам боғланган ҳолда ҳал қилиш имконини беради) очиқ кодли дастурий таъминот муҳитида ўтказилган симуляция натижаларини тақдим этишди. Уларнинг асосий хулосалари шундан иборатки, трубанинг диаметрини тахминан 2 баравар ошириш керак ва ҳаво ишқаланиши туфайли капсулани иситиш қўрқуви ҳаддан ташқари оширилмаслиги лозим. Ушбу симуляция билан боғлиқ материаллар GitHub (GitHub – веб-сайт ва булутга асосланган хизмат бўлиб, ишлаб чиқувчиларга ўз кодларини сақлаш ва бошқариш, шунингдек, уларнинг кодидаги ўзгаришларни кузатиш ва назорат қилишда ёрдам беради.)да мавжуд.

Рақобатчи жамоаларнинг ишланмалари ҳали тўлиқ эмас. Шундай қилиб, HТТ ҳаво ёстиғидан фойдаланишдан воз кечди, чунки у бошқарув муамиллиметроларини келтириб чиқариши мумкин ва магнит левитацияни танлади. Virgin Hyperloop One ҳам магнит левитацияни афзал кўрди, лекин фаол эмас (маглев каби), пассив. Ливермор миллий лабораториясида ишлаб чиқилган ушбу технология капсулага бириктирилган доимий магнитларни ўз ичига олади ва шу билан ўтказувчан сирт устида ҳаракат қилади.

Мутлақ тезлик рекордлари (457 ва 463 километр-соат) 2018 ва 2019 йилларнинг 22 июлида Мюнхен Техника университетининг барча учта Hyperloop pod мусобақаси ғолиби WАRR Hyperloop талабалар жамоаси томонидан ўрнатилди. Бугунги кунга қадар капсулани вакуумли поезднинг классик концепциясидаги каби электромагнит катапульт усули билан ҳаракатга келтирувчи битта Hyperloop йўли қурилмаган. Шу сабабли, рақобатчилар электр моторларида ўзиюрар капсулалар яратишлари керак эди. Мюнхенлик жамоанинг 70 килограмиллиметрли капсуласи умумий қуввати 240 киловатт бўлган саккизта электр двигателлари билан жиҳозланган.

2019 йил 22 июль куни SpaseX Hyperloop Pod мусобақасида Мюнхен университети жамоаси Hyperloop капсуласини 463 километр-соатгача тезлаштириш орқали навбатдаги тезлик рекордини ўрнатди.

Маск Hyperloopни ўзи амалга оширмоқчи эмаслигини эълон қилгандан сўнг, лойиҳани ўзлари амалга оширишга қарор қилган бир нечта ишқибозлар гуруҳлари пайдо бўлди. “Алфа версияси” нашр этилганидан бир ой ўтгач, Сандееп Совани бошчилигидаги Ansys мутахассислари гуруҳи компьютер симуляцияларини ўтказдилар, бу ғояни амалга оширишнинг фундаментал имкониятларини кўрсатди. Симуляция натижалари лойиҳани JumpStartFund kraudsorsing платформаси томонидан қўллаб-қувватланишига туртки бўлди, унинг давомида лойиҳа 300 дан ортиқ овоз олди.

Ғояни амалга ошириш учун HyperloopTransportionTecnologies Ins.ни яратишга қарор қилинди. (HТТ ёки HyperloopТТ), уларнинг асосий шахслари JumpStartFund асосчиларидан бири Дирк Алборн ва SpaseX президенти Гвин Шотуеллдир. Компаниянинг бизнес модели унчалик одатий эмас: у бепул ишлайдиган кўнгиллиларни бирлаштиради, агар муваффақиятли бўлса, лойиҳадан олиш мумкин бўлган даромаднинг улушига ишонади. Бугунги кунга қадар лойиҳа Cисcо Сйстемс, Боеинг, Гарвард университети ва УCЛА архитектура ва дизайн мактабидан 200 нафар кўнгиллини бирлаштирган. Бундай одамлар массасининг ҳамкорлиги лойиҳанинг кичик вазифаларга бўлинганлигига асосланади. Иштирокчилар Google Doss ва ҳафталик гуруҳ видео конференциялари орқали ўзаро мулоқот қилишади.

2015 йил февралида HТТ 2016 йилда Калифорниянинг Кингс округида қурилишини бошлаши керак бўлган Қуай водийси экошаҳарини ишлаб чиқарувчиси билан у ерда биринчи 8 километрлик автомобиль йўлини қуриш бўйича келишувга эришгани маълум қилинган эди. Компания қурилиш учун зарур бўлган 100 миллион долларни IPO орқали йиғишга умид қилди. 2016 йилнинг март ойида Дирк Алборн Словакия ҳукумати билан Братиславани Вена ва Будапешт билан боғлайдиган автомагистраль қурилиши бўйича келишув имзоланганини эълон қилди. Унда саёҳат вақти саккиз дақиқа бўлиши керак. Шу билан бирга, Алборн лойиҳанинг вақтини кўрсатмади.

2017 йил июлm ойида Алборн ўз компанияси Испаниянинг Cарбурес самолёт фюзеляжлари ишлаб чиқарувчисидан биринчи дала синов капсуласини яратишга буюртма берганини ва Тулузада (Франция) тадқиқот марказини қуриш учун ҳудудни олганини эълон қилди. Биринчи эксплуатацион линиянинг маршрути 2018 йилнинг апрель ойида танланган. Бу Ал-Мактум аэропорти ва Дубайдаги (BАА) Expo 2020 кўргазмаси ўртасидаги 10 километрлик йўналиш бўлади.

“Aldar Properties” компанияси билан тегишли шартнома тузилди. Шу билан бирга, HyperloopТТ раҳбари қурилишни якунлашнинг аниқ муддатларини айтишга шошилмаяпти. Келгусида ушбу йўналиш Дубайни Ар-Риёд (Саудия Арабистони) билан боғлаши кутилмоқда. Шу билан бирга, Тулузада икки қисмдан иборат – юк капсулалари учун узунлиги 320 метр ва йўловчилар учун 1 километр узунликдаги полигон қурилиши бошлангани эълон қилинди. Йўловчи ташиш йўналишини якунлаш июль-август ойларида режалаштирилган.

2018 йил июль ойида иккинчи йўналиш танланди: ХТТ Хитойнинг Тонгрен шаҳри муниципалитети билан шаҳар ва маҳаллий Тонгрен Фенхуан аеропорти ўртасида 10 километрлик йўналиш қуриш учун қўшма корхона ташкил этди. Лойиҳа қиймати 295 миллион долларга баҳоланмоқда. Иккинчи босқичда йўлни Фангжиншан тоғига узайтириш режалаштирилган, бу ҳолда йўналиш узунлиги 50 километр га кўтарилади.

2019 йил февраль ойи охири, март ойининг бошида компания Тулузадаги биринчи 320 метр узунликдаги синов йўли қурилиши тугаллангани ҳақида эълон қилди, синовларнинг бошланиши апрелга режалаштирилган. Шу билан бирга, Испаниянинг Эл Пуерто-де-Санта-Мария шаҳрида илк бор ҳақиқий ўлчамдаги Hyperloop йўловчи капсуласи тақдим этилди. Капсуланинг узунлиги 15 метр ва массаси 5 тонна бўлиб, 28-40 йўловчига мўлжалланган.

Яна бир жамоани Uberнинг биринчи инвестори, Sherpa Ventures venchur  капитал фонди асосчиси ва АҚШ Демократик партиясининг асосий ҳомийси Шервин Пишевар тузди. 2013 йил май ойида All Things Digital конференсиясида Пишевар омиллиметравий равишда Маскдан Hyperloop тафсилотларини эълон қилишни сўради. Лойиҳа тафсилотлари уч ойдан кейин эълон қилинганидан сўнг, Пишевар президент Обама билан тингловчиларни қўлга киритди, шундан сўнг президент ўз маъмуриятининг Фан ва технология сиёсати бюросига ғояни ўрганишни топширди.

Аста-секин Пишевар Hyperloop Texnologies Ins деб номланган компанияга жалб қилинди. Palantir  ҳамиллиметруассиси ва Formation 8 ҳамиллиметруассиси Жо Лонсдейл, Обаманинг 2012 йилги президентлик кампанияси бошқарувчиси Жим Мессину, Spase Adventures асосчиси ва Х Prize фонди раҳбари Питер Диамандис ва PayPal мафия аъзоси Девид Сакслар бу лойиҳанинг ҳамкорларига айланишди. Компаниянинг ҳамраиси бўлган ва ўз исмини Броган БамБроганга ўзгартирган “SpaseХ гуруҳи” муҳандис Кевин Броганни лойиҳа устида ишлашга жалб қилди.

Hyperloop Tech  ўз фаолиятини Лос Фелиздаги Бемброганнинг гаражида бошлаган, кейин эса собиқ музқаймоқ фабрикасига кўчиб ўтган. Компания экспериментал йўл қуришни режалаштирмоқда, унинг қурилиши 80 миллион долларга баҳоланмоқда, муҳандислик ва лойиҳалаш харажатларини ҳисобга олмаганда бу харажатлар 8,5 миллионни ташкил этади. Американинг энг йирик казино қурувчиси Марнелл Cоррао Assotiates компанияси эгаси Энтони Марнелл III билан аллақачон тўлақонли трекни қуриш учун жой танлаш мавзусида музокаралар олиб борилди. Марнелл узоқ вақтдан бери Лас-Вегасни АҚШнинг ғарбий соҳилига тезюрар темир йўл линияси билан боғлашни мақсад қилган ва бундай йўлни қуриш ҳуқуқига эга бўлган ХpressWеst лойиҳасининг инвесторларидан бири ҳисобланади.

Инвестицияларнинг икки босқичи давомида компания 92,6 миллион доллардан кўпроқ маблағ тўплашга муваффақ бўлди. Сармоядорлар орасида Шерпа Вентурес, EightVS, ZhenFund, Франция темир йўллари миллий компанияси, Oerlikon Leybold Vasuum (акциядорлардан бири Виктор Векселберг), шунингдек, Россиянинг Saspian VS Partners Venchur фонди (Зиявудин Магомедов манфаатларини ифодаловчи) ташкилотчи ҳомийлар мавжуд эди.

2016 йил 11 май куни компания ҳаётида иккита муҳим воқеа юз берди. Биринчидан, HТТ билан чалкашмаслик учун у Hyperloop One  деб ўзгартирилди. Иккинчидан, Шимолий Лас-Вегас шаҳрида (Невада) очиқ ҳавода Hyperloop учун двигатель синови ўтказилди. Бироқ, ўша пайтда Hyperloop One  лагеридаги муҳим янгилик истеъфодаги Бемброганнинг Пишевар, Лонсдейл ва компания бош директори Роберт Ллойдга қарши даъвоси эди. Шу билан бирга, лойиҳа акциядорларидан бири Saspian BS Partners  Владивостокдаги иккинчи Шарқий иқтисодий форумда Хунчун (Хитой) – Зарубино порти йўналиши бўйича тахминан 65 километр узунликдаги Hyperloop филиал линиясини қуриш режасини тақдим этди. Ўртача тезлик тахминан 740 километр-соат бўлиши керак, инвестициялар 30-40 миллиард рублга баҳоланмоқда, амалга ошириш муддати 5 йил.

2017 йил май ойида компания тизимнинг биринчи тўлиқ дала синовини ўтказди. Синов бир ой олдин Лас-Вегас чеккасида якунланган DevLoop деб номланган синов майдончасида ўтказилди. Кеманинг узунлиги 500 метр, қувур диаметри 3,3 метр. Йўловчи капсуласи 113 километр-соатгача тезлашди, 29 июлда эса тезлик 310 километр-соатгача кўтарилди. Hyperloop One директорлар кенгаши ҳамраиси бўлган З.Магомедовнинг сўзларига кўра, тизимнинг бир хил техник тавсифлари билан 2 километр масофада тезлик 1000-1200 километр-соатгача ошади.

Ўша йилнинг сентябрь ойида компания 85 миллион доллар миқдоридаги инвестицияларни жалб қилишнинг учинчи босқичини якунлади, натижада умумий инвестициялар 245 миллион долларни ташкил этди ва стартапнинг қиймати 700 миллион доллардан ошди. Кейинги ой Hyperloop One раҳбари Роб Ллойд матбуот анжумани ўтказди ва у биринчи транспорт лойиҳаси 2019 йилда 2021 йилда вақтинчалик ишга туширилишини кутаётганини айтди. Унинг фикрича, вакуум линияларини қуриш тезюрар темир йўлларга қараганда учдан бир баравар арзон, ҳаракат тезлиги эса 2-3 баравар юқори. Шунингдек, у 50-60 километр йўл учун чипта нархи 5 доллар бўлишини таклиф қилди.

2017 йилнинг 15 декабрида компания ўз капсуласи тезлигини 387 километр-соатгача тезлаштиришга муваффақ бўлди ва бир кун аввал Hyperloop One секс можароси туфайли унинг асосчиси Ш.Пишевар бу дастурни  тарк этди. Бўш ўринни янги акциядорлардан бири Ричард Брансон эгаллади, компания Виргин Hyperloop One номи билан танилди.

2018 йил февраль ойида компания Ҳиндистон ҳукумати билан Махараштра штатида, Пуне ва Мумбай шаҳарлари ўртасида автомобиль йўлини қуриш бўйича шартнома тузди. Лойиҳани 6 ойлик ўрганишдан сўнг Virgin Hyperloop One 2-3 йил ичида кўргазмали трекни, кейинги 5-7 йил ичида эса тўлиқ йўлни қуриши тахмин қилинмоқда. Май ойи бошида компания DP Wоrld port оператори билан қўшма корхона тузгани маълум бўлди, у DP Wоrld Sargospeed деб номланади. У Virgin Hyperloop One технологияларидан фойдаланган ҳолда экспедитор сифатида ишлаб чиқилган. Бир неча кундан сўнг, BMW‘га тегишли Designervig дизайн студияси йўловчи капсуласи кабинаси концепциясини тақдим этди.

2018 йил октябрь ойида Брансон журналист Жамол Қошиқчининг ўлдирилиши туфайли Саудия Арабистони расмийлари билан зиддият туфайли директорлар кенгаши раҳбари лавозимини тарк этди. Бўш ўринни “DP Wоrld” раҳбари Султон Аҳмад бин Сулаймон, бош директор лавозимини эса аввалроқ МТR корпорациясини бошқарган Жей Валдер эгаллади.

2019 йил 28 июлда компания Саудия Арабистони ҳукумати билан Hyperloop вакуумли поезди учун энг узун полигонни (35 километр) қуриш бўйича шартнома имзолади.

2020 йил ноябрь ойида компания Невада штатидаги Virgin Hyperloop полигонида вакуумли туннель орқали ўтувчи махсус капсулада тахминан 500 метр масофага икки йўловчини синовдан ўтказди. Капсула соатига 170 километр тезликка эришди, бутун саёҳат 6,25 сония давом этди. Ҳозирда компания Ғарбий Виржиния штатида ўн километрлик синов йўлини қурмоқда ва 2021 йилда тижорат вакуумли поездни ишга туширишни режалаштирмоқда.

Маълум бўлишича, Илон Маск ҳам лойиҳадан бутунлай воз кечишга тайёр эмас. 2015 йил январь ойида у Техас транспорт форумида 8 километр узунликдаги  Hyperloop синов йўлини қурмоқчи эканлигини эълон қилди ва Техас потенциал қурилиш майдончалари рўйхатида етакчилик қилди.

Ўша йилнинг июнь ойида SpaseX йўловчи капсуласи дизайни учун танлов эълон қилди. Капсулалар компаниянинг штаб-квартираси жойлашган Калифорниянинг Хоторн шаҳридаги синов трассасида пойгалар вақтида синовдан ўтказилиши керак эди. 2016 йил январь ойида Техас А&М университетида Sollege Station’да биринчи босқич бўлиб ўтди ва унда 22 та энг яхши жамоа танлаб олинди. Уларнинг барчаси иккинчи босқичда ўз моделларини ҳақиқий трекда синаб кўриш ҳуқуқига эга бўлди. Бош соврин Массачусетс технология институти жамоасига насиб этди.

Дастлаб, Hyperloop pod танловининг якуний босқичи ўша йилнинг август ойи ўрталарида кутилган эди, амиллиметро кейинга қолдирилди. SpaseX узунлиги 1500 метр ва диаметри 1,8 метр бўлган қувур синов йўлини қуриш бошланишини фақат 2016 йил сентябрь ойининг бошида эълон қилди. Натижада финал босқичи 2017 йил 27 август куни бўлиб ўтди. Унда биринчи ўринни Мюнхен техника университети жамоаси эгаллади, унинг капсуласи соатига 327 километр тезликка эришди. Бироқ, Германия рекорди бир неча кун давом этди, чунки 31 август куни Маск SpaseX ва Тесла томонидан биргаликда яратилган, 355 километр-соат тезликка эриша олган капсулани намойиш қилди.

Октябрь ойи ўрталарида Маск Hyperloop тўлақонли трекни қуриш учун биринчи расмий рухсатни олди. Тахминан 16,58 километр узунликдаги участка Балтимор чеккасини Ганновер (Мериленд) ҳудуди билан боғлаши керак. Йўл келажакда Балтимор ва Филаделфияда тўхтаб, Вашингтон – Нью-Йорк йўналишининг бир қисмига айланиши кутилмоқда. Трек ер остида қурилади, туннель Илон Маскнинг Boring компанияси томонидан қурилиши керак. 2018 йил февраль ойида Маск Вашингтон шимоли-шарқидаги бўш участкада стансия ва асосий тупроқ ишларини қуриш учун жой тайёрлашга рухсат олди.

2019 йилда Табиий монополия муамиллиметролари институти (IPEM) Москва ва Санкт-Петербург ўртасида 650 километр узунликдаги Hyperloop линиясини қуришнинг иқтисодий мақсадга мувофиқлиги ва йўловчилар учун чиптанинг потенциал нархи бўйича эксперт хулосасини  эълон қилди. Учта вариант кўриб чиқилади: битта қувурли версия, субсидиялар ва икки қувурли ва 50% давлат субсидиясисиз. Капитал харажатлар Стокголм-Хелсинки линиясини қуриш бўйича техник-иқтисодий асослаш асосида, линия учун ер сотиб олиш харажатларини ҳисобга олмаган ҳолда баҳоланади.

  1. Капсулаларнинг сиғими эълон қилинган IТТ га тўғри келади: 28 ёки 40 ўриндиқ, минимал интерваллар – 6 дақиқа, максимал тезлик – 1102 километр-соат, тўлиқ ортиқча юк – 1,5 г дан ошмайди. Тўлов муддати 20 йил деб тахмин қилинади. Ўтказилган баҳолаш натижалари шуни кўрсатдики:
  2. Энг кўп амалга оширилган йўловчи ташиш йилига 5,2 миллион кишини ташкил этади, бу Сапсан транспортидан ошмайди;
  3. Бир йўловчининг бир йўналишда саёҳати учун чиптанинг нархи 2019 йилда нархлар икки қувурли тизим учун давлат томонидан қўллаб-қувватланадиган 16 100 рублдан давлат ёрдамисиз битта қувурли тизим учун 48 900 рублгача ўзгаради. 1 километр учун долларда кўрсатилган минимал ва ўртача йўл ҳақи ($0,4-0,7/километр) Киев-Одесса ($0,4/километр) ва Хелсинки-Таллин (0,5 $/километр) йўналишларидаги тарифлар билан таққосланади. Лекин Мумбай-Пуне йўналишидаги тарифдан 3 баравар кам (1,6 $ / километр). Бу ҳисоб-китобларнинг барчаси Лос-Анжелес-Сан-Франсиско йўналиши бўйича дастлабки тарифлардан 10-40 баравар кўп ($0,04/километр).
  4. Капитал сарф-харажатларнинг қиймати, 1 километр йўл учун қурилишдан қимматроқ бўлган ер олиш, экологик ва бошқа ташқи таъсирларни ҳисобга олмаган ҳолда, бажарилишига қараб 18 миллиард доллардан 36 миллиард долларгача бўлади. Ва натижада 400 километр-соатгача ишлайдиган анъанавий икки йўлли юқори даражадаги узлуксиз қатнов йўли вужудга келади.
  5. Шаҳар бўйлаб Hyperloop станциясигача бўлган ҳаракатни ҳисобга олган ҳолда саёҳат вақтининг реал қисқариши уч соатдан икки соатгача, яъни 2-3 баравар камаяди.

 

Тавсия этамиз






Тавсия этамиз

Ҳар доим хабардор бўлинг!

carzone.uz мобил иловаларини кўчириб олинг ва барча янгиликлар сиз билан