Марказий банк кетма-кет тўртинчи йиғилиш учун ставкани пасайтиради ва бу охирги пасайиш эканлигини айтди. Ҳозирда инфляция расмий кўрсаткичдан 17 баравар кўп эканлиги кўрсатмоқда.
Туркия Марказий банки президент Ражаб Тоййиб Эрдўғаннинг йил охиригача фоиз ставкаларини бир хонали рақамга етказиш ҳақидаги чақириғига бўйсунганидан сўнг, монетар юмшатиш циклини тугатаётганини маълум қилди.
Ўқинг қизиқ: Афсонавий америкалик миллиардер юзлаб миллион доллар хайрия қилди.
Саҳап Кавчиоғлу бошчилигидаги Пул сиёсати қўмитаси, Блоомберг томонидан сўралган барча таҳлилчиларнинг прогнозларига мувофиқ пайшанба куни ставкани 10,5% дан 9% гача пасайтирди. Лира бу қарордан сўнг бироз ўзгариб, Истанбулда соат 14:08 ҳолатига кўра 0,1 фоизга пасайиб, бир доллар учун 18,6309 дан сотилди.
Тўртинчи кетма-кет қисқариш Туркиянинг инфляция шокларига жавобан 40 йил ичида дунёдаги энг тажовузкор ва синхрон пул қаттиқлашуви содир бўлган йил давомидаги истисно ҳолатини таъкидлайди.
Ўқинг қизиқ: Жаҳон иқтисодиёти секинлашмоқда, аммо бу унчалик ёмон эмас.
Туркия Эрдўғаннинг пастроқ ставкалар инфляцияни пасайтиради, деган ноанъанавий эътиқодидан келиб чиқиб, бунинг аксини қилди. Охирги қарор олдидан марказий банк 85% дан ошган нархларнинг ошишига қарамай, август ойидан бери ставкаларни 350 базавий пунктга пасайтирди. Лира йилни Аргентина валютасидан кейин 20-лик гуруҳида иккинчи энг ёмон ўринда якунлаши мумкин.
Нархларнинг ошиши охирги марта 1998 йилда кузатилган даражага тезлашди.
Эрдўғон 2018 йилдан бери марказий банк устидан кўпроқ ҳокимиятга эга бўлиб, Кавжиўғлининг барча ўтмишдошларини ўзи етарлича юмшоқ бўлмаган позицияси учун ишдан бўшатган. Бироқ, унинг таъсири бу йил, арзон кредитларни илгари суриш орқали сайлов олдидан иқтисодиётни рағбатлантириш учун ставкаларни пасайтиришни талаб қилганида янада аниқ бўлди.
Ўқинг қизиқ: Канада бир ярим миллион муҳожирга эшикларини очмоқда.
Йиллик инфляция ҳозирда расмий кўрсаткичдан 17 баравар кўп ва йигирма йил аввал ўз лавозимини эгаллаганидан бери энг юқори кўрсаткич бўлсада, президент ўз фикридан қайтмади.
Марказий банк йил охиригача нархлар тахминан 65% га ошишини кутмоқда, бу кўплаб иқтисодчиларнинг фикрига қараганда анча оптимистик баҳодир. Ўтган ой Чавжиўғли "инфляцияни пасайтиришда муваффақиятга эриша олмаймиз" деб тан олган эди.
Bloomberg Economics нима дейди...?
"Бўш сиёсатга қарамай, юқори базавий эффект туфайли инфляция ноябрь ойидан бошлаб секинлаша бошлайди. Аммо биз инфляциянинг юқори бўлишини кутмоқдамиз, чунки марказий банкнинг ставкаларини пасайтириш нархларнинг ошишига олиб келади. Сайлов олдидан кенгаювчи фискал сиёсат нархларнинг янада ошишига олиб келади".
- Селва Баҳар Базики, иқтисодчи.
Иқтисодиёт ва валютани кейинги зарарлардан сақлаб қолиш учун ҳукумат арзон капитални экспортчилар ва сармояга йўналтирилган фирмаларга қайта тақсимловчи йўналтирилган кредитлашни рағбатлантирмоқда.
Ўқинг қизиқ: "Манчестер Юнайтед"ни сотиб олиш учун харидорлар: Бекхем, Apple ва Zara.
Лирани қўллаб-қувватлаш учун ставкаларни кўтара олмаган сиёсатчилар ўрнига валюта бозорига аралашиб, тижорат банкларига босим ўтказиб, ўз мижозларини чет эл валютасини сотиб олишни чеклашди.
Бироқ бу йил лира долларга нисбатан қарийб 29 фоизга қадрсизланди, бу Аргентина песосидан кейин ривожланаётган бозорлардаги энг ёмон кўрсаткичдир.
Бундай ноодатий ёндашувнинг харажатлари ортиб бораётган бўлсада, марказий банк бу йил энг юқори даражага кўтарилган ва шу ойнинг охиригача ошиши керак бўлган ялпи захиралар билан фахрланади.
Ўқинг қизиқ: АҚШ санкцияларидан "қўрқув" Мир карталарини ишдан чиқарганми?.
Август ойидан бери тез суръатлар билан пасайтирилган ставкалар бир йил олдинги 500 та пул-кредит юмшатилишининг пунктлари валютанинг қулашига ва инфляцияни кучайтиришига сабаб бўлган Марказий банкнинг ставкаларини такрорлади. Аммо Morgan Stanley'нинг сўзларига кўра, рағбатлантириш бу йил 2021 йилга қараганда камроқ таъсир қилади.
"Бу пул-кредит сиёсатининг бир қисми сифатида банк секторини тартибга солишнинг кучайиши билан боғлиқ", деди Morgan Stanley иқтисодчилари, жумладан Алина Слюсарчук. Бироқ ҳисоботда, "турк лирасини барқарор ушлаб туриш, сайловларга яқинлашганда, кредит ўсиши ва иқтисодий фаоллик нуқтаи назаридан кўпроқ харажат кўриш эҳтимоли бор", дейилган.