Хитой АҚШнинг тўрт нафар қонун чиқарувчиларига аввалроқ Америка томонидан Хитойнинг собиқ ва амалдаги амалдорларига виза ва молиявий чекловлар қўйгани учун жавоб санкциялари киритди. Бу ҳақда душанба куни Хитой ТИВ расмий вакили Хуа Чуньин матбуот анжуманида маълум қилди.
"Америка томонининг хатти-ҳаракатлари (Хитой расмийларига қарши санкцияларни қўллаш) Хитойнинг ички ишларига қўпол аралашиш, халқаро муносабатларнинг асосий тамойилларини қўпол равишда бузиш ва Хитой-АҚШ муносабатларига жиддий зиён етказиш саналади. Хитой томони буни кескин қоралайди. Америка томонининг хатти-ҳаракатлари туфайли Хитой АҚШнинг халқаро диний эркинлик бўйича элчиси Сем Браунбекка, сенаторлар Марко Рубио, Тед Круизга ва конгрессмен Крис Смитга қарши санкциялар киритишга қарор қилди ", - деди дипломат.
Хитой Ташқи ишлар вазирлиги вакили, шунингдек, "ХХРнинг миллий хавфсизлик ва суверенитетни ҳимоя қилишга қаратилган қатъиятлилигини" таъкидлади. "Биз Шинжон-Уйғур мухтор вилоятидаги террорчи ва экстремистик кучларга қарши курашда давом этамиз ва Хитойнинг ички ишларига аралашишга бўлган ҳар қандай уринишларга қатъиян қарши бўламиз", - деди Хуа Чуньин.
"Биз АҚШ томонини хато қарорини зудлик билан бекор қилишга ва Хитойнинг ички ишларига аралашадиган ва унинг манфаатларига қарши қаратилган ҳар қандай ҳаракатларни тўхтатишга чақирамиз. Биз бундай ҳаракатларга жавоб беришда давом этамиз", - деди у.
АҚШ санкциялари
9 июль куни АҚШ Давлат департаменти ва Молия вазирлиги Хитойнинг Шинжон-Уйғур мухтор вилоятида этник озчиликларга қарши зўравонлик билан шуғулланаётган тўртта Хитойнинг собиқ ва амалдаги амалдорларига қарши виза чекловлари ва молиявий санкциялар жорий этилганини эълон қилди. Рўйхатга мухтор вилоят партия қўмитаси котиби Чэнь Цюаньго, вилоят партия қўмитаси бошлиғининг собиқ ўринбосари Чжу Хайлунь, Шинжон-Уйғур мухтор вилояти жамоат хавфсизлиги бошқармаси бошлиғи Ванг Миншань ва вилоят жамоат хавфсизлиги қўмитаси собиқ котиби Хо Люцзюнь киритилган. Ғазначилик ва Давлат Департаментининг санкциялари уларнинг АҚШдаги барча активларини музлатиб қўйишни ва виза чекловлари қўйилишини англатади, Америка фуқароларига рўйхатдаги шахслар билан ҳар қандай бизнес алоқаларини олиб бориш тақиқланади.
Уйғурлар билан боғлиқ вазият
Хитойнинг шимоли-ғарбий қисмида жойлашган Шинжон-Уйғур мухтор вилоятида мамлакатнинг энг катта миллий озчиликларидан бири бўлган уйғурлар яшайди, уларнинг аксарияти мусулмонлардир. ХХР расмийларига кўра, Шинжонда халқаро террорчи исломчилар билан боғлиқ сепаратистик гуруҳлар мавжуд.
2018 йил август ойида Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари идораси вакиллари 1 миллионга яқин уйғурлар Шинжондаги қайта тайёрлаш лагерларида "ноқонуний ҳибсга олинган" деган "объектив маълумотлар" олганликларини айтишди. Натижада БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари Мишель Бачелет минтақадаги вазиятдан хавотирланиб, ушбу минтақага кузатувчиларни юборишни таклиф қилди.
Хитой расмийлари Шинжонда кенг қамровли қамоқхоналар тармоғини ташкил этиш тўғрисидаги маълумотни бир неча бор рад этдилар. Шу билан бирга, 2018 йил охирида улар минтақада "таълим ва ўқув марказлари" мавжудлигини хабар қилишди. Хитой расмийларининг сўзларига кўра, улар таркибида "терроризм ва экстремизм ғоялари таъсирида бўлган одамлар" мавжуд, улар хитой тилидан, ёзув асосларидан, алоқа кўникмаларидан ва ХХР қонунчилигининг асосларидан ўқитилади. Ушбу марказларда ушлаб турилганларнинг аниқ сони ҳақида расмий ахборот берилмаган.