Геосиёсий ноаниқлик, уч йиллик Covid блокировкасидан сўнг Хитойда чекловларнинг олиб ташланиши, марказий банклар томонидан юқори фоиз ставкалари ва кўплаб иқтисодиётларда яқинлашиб келаётган рецессиялар бозорнинг ҳукмронлигига қараб, нефть ва газ нархларини ҳар икки йўналишда ҳам суришга давом этади.

"Давом этаётган геосиёсий ноаниқлик шароитида, 2023 йилнинг биринчи чораги ўтган йилгидек беқарор бўлиши мумкин", деди Deloitte Canada ўзининг энергия нархлари прогнозида.

G7 Россия нефть нархининг чегараси, бу йилги глобал нефть таъминоти бўйича ноаниқликни оширади.

Ноаниқлик сақланиб қолади

Ҳозирда Россия нефтининг энг йирик импортчилари бўлмиш Хитой ва Ҳиндистон яна қанча рус нефтини сотиб олиши ва бутун нефтни жаҳон бозорига етказиб бера олмаса, Россия ишлаб чиқариши қанчага қисқариши аниқ эмас. Deloitte Canada маълумотларига кўра, Россиядан етказиб беришнинг қисқариши нефть таъминоти ва савдо оқимларини янада тўхтатади.

АҚШ ва Канадада газ нархи кўп йиллик энг юқори кўрсаткичларга эришган ёзги энг юқори кўрсаткичларидан тушди.

"Юқори нархларга қарамай, Канада ҳам, Қўшма Штатлар ҳам табиий газ қазиб олишнинг кескин ўсишини кузатмади, буни Deloitte Canada келажакдаги нархларнинг ноаниқлиги билан изоҳлайди", — дейилади консалтинг компанияси баёнотида.

Глобал газ нархига келсак, «давом этаётган геосиёсий ноаниқлик шароитида 2023 йилнинг биринчи чораги сўнгги бир неча чоракдагидек беқарор бўлиши мумкин, бироқ бу совуқ қиш туфайли ўзгариши мумкин», деб ёзади Deloitte Canada таҳлилчилари ҳисоботда.

Ўсиш омиллари

Энергия бозорларидаги ноаниқликни ҳисобга олган ҳолда, кўтарилиш ва пасайиш омиллари нефть ва газ нархларини турли йўналишларга суради. Хитой иқтисодиётининг очилиши дунёдаги энг йирик нефть импортчиси бўлган мамлакатда нефтга бўлган талабнинг ўсиши, шунингдек, нефть нархи учун қулай омил бўлади.

Аммо бу жараён Хитойда Covid'нинг сўнгги тўлқини пасайгунча ҳафталар, ҳатто ойлар давом этиши мумкин.

2023 йилнинг бошланиши Хитой иқтисодиёти учун қийин бўлади, деди Халқаро валюта жамғармаси (ХВЖ) бошқарувчи директори Кристалина Георгиева шу ойда CBS телеканалининг Face the Nation кўрсатувида.

"Кейинги бир неча ой Хитой учун қийин бўлади ва Хитойнинг иқтисодий ўсиши учун оқибатлари салбий бўлади. Минтақа учун оқибатлари салбий бўлади. Глобал ўсиш учун оқибатлар салбий бўлади", — деди ХВЖ раҳбари CBS телеканалига берган интервьюсида.

Бироқ, энергетика бўйича эксперт ва S&P Global вице-президенти Даниел Ергин CNBC телеканалига 2022 йил охирида Хитойнинг очилиши нефть нархини бир баррель учун 121 долларгача кўтариши мумкинлигини айтди.

Унинг сўзларига кўра, S&P Global'нинг 2023 йилга мўлжалланган асосий нефть нархи бир баррель учун 90 долларни ташкил этади, бироқ Хитой тўлиқ қайта очилиб, рецессияда бир баррель учун 70 долларгача тушиб қолса, нархлар 120 доллардан ошиши мумкин.

Ҳозирги Covid тўлқинига қарамай, Хитой мамлакатни қайта очишга тайёрланмоқда, жумладан, Хитойнинг хусусий нефтни қайта ишлаш заводларига катта миқдордаги нефть импорт квоталари мавжуд.

ИНГ стратеглари Уоррен Паттерсон ва Эва Мантеи душанба куни "Квоталарнинг кўпайиши бу йил Хитойда талабнинг тикланиши ҳақидаги фикрни қўллаб-қувватлайди ва Covid сиёсатининг кутилганидан тезроқ ўзгариши талабнинг тикланиши кутилганидан ҳам кучлироқ бўлиши мумкинлигини англатади", деди. 

Нефть учун яна бир ижобий омил - 5 февралдан кучга кирадиган Россия ёқилғисини денгиз орқали олиб киришга Европа Иттифоқи эмбаргоси. Бозор, айниқса, дизель ёқилғиси сегментида, танқис бўлиб қолиши мумкин, чунки Европа Иттифоқи ёқилғини бошқа мамлакатлардан излашга мажбур бўлади. G7 нархлари чегараси ва Европа Иттифоқининг нефть эмбаргоси ​​туфайли Россия нефть ишлаб чиқаришнинг қисқариши, ҳатто 2023 йил бошида талаб унчалик кучли бўлмаса ҳам, бозорни бузиши мумкин.

Кейин ОПEК+ иттифоқи бор, у нефтга аниқ нарх белгилаш ниятида эмаслигини таъкидласада, нефть нархини 80 долларда ушлаб туриши кутилмоқда.

"Саудия Арабистони Брент нархини бир баррель учун 75 долларда қолишига йўл қўймайди", деди ўтган ҳафта Pioneer Natural Resources директори Скотт Шеффилд.

Пастроқ томондан, фоиз ставкаларининг янада ошиши илғор иқтисодларнинг ўсишини янада секинлаштириши ва уларнинг бир қисмини рецессияга олиб келиши мумкин.

Европа иқтисодиёти бир неча ой олдин кутилганидан кўра яхшироқ ҳолатда, аммо бу фақат Европа Марказий банкига (ECB) инфляция 2% мақсадига қайтгунга қадар асосий ставкаларни ошириш учун кўпроқ имконият беради.

Sentix иқтисодий индексларига кўра, ҳали ҳам қийин макроиқтисодий вазиятга қарамасдан, январь ойида евро ҳудудида умумий кайфият кетма-кет учинчи ой ўсиб бормоқда. Ишонч индекси 2022 йил июнь ойидан бери энг юқори кўрсаткичга эришди, гарчи у ҳали ҳам салбий ҳудудда бўлса ҳам.

"Инвесторлар енгил рецессияга умид қилмоқдалар", деб таъкидлайди Sentix.

Немис иқтисодиёти юқори энергия сарфига қарамай, кутилганидан яхшироқ кўринишни бошлади.

"Ноябрь ойида немис саноат ишлаб чиқаришининг ўсиши тўртинчи чоракда саноат ишлаб чиқариши биз кутганимиздан юқори бўлганини тасдиқлайди", деди душанба куни Capital Economics компаниясининг Европадаги катта иқтисодчиси Франзиска Пальмас.

"Бироқ, яқинда газ нархининг пасайиши келгуси ойларда энергия талаб қиладиган компанияларга ёрдам бериши керак бўлсада, аввалги ставкаларнинг ошиши ва талабнинг секинлашиши туфайли ишлаб чиқаришнинг секинлашиши тезлашиши мумкин", дея қўшимча қилди Пальмас.

Хитойнинг очилиши ва Россия нефть ва нефть маҳсулотларига қўйилган тақиқлар бу йил нефтни қўллаб-қувватлайди, фоиз ставкаларининг давом этиши ва ривожланган мамлакатларда иқтисодий фаоллик ва истеъмол харажатларининг секинлашиши 2023 йил бошида нархларнинг ошишини чеклайди.