Россиянинг чет элда Visa ва Mastercard карталарига ўз муқобилини тарғиб қилиш режалари тескари натижа берди, чунки АҚШ ундан фойдаланишни қўллаб-қувватлаган ҳар қандай шахсга нисбатан санкциялар қўллаш билан таҳдид қилганидан кейин унинг энг яқин иттифоқчилари ҳам Мир тўлов тизимидан воз кечишди.
Россия 2014 йилда АҚШ санкцияларининг биринчи тўлқинидан кейин яратган Мир тизимига қўшилган тўққизта давлатдан олтита давлат банклари Ғазначилик департаменти сентябрь ойида огоҳлантириш эълон қилганидан кейин икки ой ичида ундан воз кечди.
Ўқинг қизиқ: "Манчестер Юнайтед"нинг акциялари Роналдунинг кетиш фонида яхшигина "сакради".
Айрим манбаларга кўра, Россия Банки расмийлари Вашингтоннинг халқаро кредиторларга, ҳатто Кремль дўстона деб ҳисоблаган мамлакатларда ҳам катта таъсирини ҳисобга олиб, муқобил вариантларни ўйлаб топишга ҳаракат қилмоқда. Омма олдида улар фақат бошқа вариантлар устида ишлаётганликларини билдирадилар.
Йирик давлатлар Украинадаги можаро туфайли АҚШнинг Россия билан савдо тақиқларини кўп жиҳатдан четлаб ўтишлари кераклиги сабабли, Мир тизими билан боғлиқ қийинчиликлар Вашингтон томонидан халқаро молия тизимида давом этаётган таҳдид ҳақида гапиради.
Иккиламчи санкциялар
Қозоғистон миллий процессинг маркази сентябрь ойи охирида карталар бўйича операцияларни қайта ишлашни тўхтатди.
Ўқинг қизиқ: Американинг Starlink компанияси Украинанинг "Старлинк" компаниясини судга берди.
Энг катта зарба АҚШ ва унинг иттифоқчилари томонидан жорий этилган санкцияларга қўшилмаган машҳур сайёҳлик маскани бўлган Туркия каби йирик давлат, карточкаларни қайта ишлаган бешта банкнинг ҳаммаси сентябрь ойида фаолиятини тўхтатганини эълон қилганида бўлди.
Қирғизистон ва Тожикистон банклари ҳам сўнгги бир неча ой ичида карталардан фойдаланишни тўхтатган. Қозоғистоннинг энг йирик банки ҳам шундай қилган. Шунингдек, Ветнамдаги уларни қабул қилган иккита муассасадан бири Мир карталари билан ишлашдан бош тортди. Амал қилиш ҳанузгача фақат Арманистон, Беларус, Қозоғистон, Қирғизистон ва Тожикистондаги айрим банклар томонидан амалга оширилмоқда. Мир веб-сайтида эса ундан фойдаланиш мумкин бўлган мамлакатлар рўйхати энди йўқ.
Ўқинг қизиқ: Япония 19 та давлатга иқтисодий ёрдам беришга қарор қилди.
Электрон пул бозори иштирокчилари ва пул ўтказмалари уюшмаси раиси Виктор Дўстовнинг сўзларига кўра, "иккиламчи санкциялар тўғрисидаги хавотирлар йиғим даромадларига нисбатан қизиқишдан устун туради".
Шунингдек, у "Мир" тизимининг афзаллиги унинг глобал эканлиги ва ундан барча руслар фойдаланиши мумкинлигини таъкидлади. Энди кўплаб мамлакатлар баъзи шахсий ечимлардан фойдаланишга мажбур бўлади", деди мутахассис.
Россия Банкининг матбуот хизмати ушбу мақола бўйича изоҳ бериш сўровига жавоб бермади. Халқаро миқёсдаги муаммоларни эътироф этган ҳолда, расмийлар "Мир" тизимининг Visa ва Mastercard'нинг Россиядан чиқиб кетишига таъсирини минималлаштиришдаги муваффақиятини қайд этишади. Миллий тўлов карталари тизими Мир карта оператори изоҳ беришдан бош тортди.
Баъзи мамлакатлардаги чакана савдо дўконлари ва меҳмонхоналар ҳали ҳам картани норасмий равишда қабул қилишади. Ҳарбий можаро бошланганидан кўп ўтмай Visa ва Mastercard рус банклари билан ишлашни тўхтатди, қўшни мамлакатларда дастлаб руслар учун ҳисоб очган банклар эса кейин қоидаларни кучайтирдилар.
Чекланган имкониятлар
Мир тизимининг муаммолари яна бир бор чет элга чиқишни хоҳлайдиган русларнинг имкониятлари камроқ эканлигини кўрсатади. Йирик авиакомпаниялар можаро бошланганидан бери минглаб рейсларни бекор қилди ва фақат бир нечта йўналишларга тўғридан-тўғри рейсларни қолдирди. Европа Иттифоқининг кўплаб давлатлари россиялик сайёҳларга визалар беришни чеклади.
Бироқ Туркия каби давлатларга сайёҳлар оқими ортиб бормоқда, Владимир Путин 21 сентябрь куни Украинадаги жангларга 300 минг захирадаги аскарни чақириш режасини эълон қилганидан кейин 350 мингдан ортиқ россиялик қўшни давлатларга жўнаб кетди.
Бундан бир неча ой олдин, июнь ойида Россия Марказий банки раисининг биринчи ўринбосари Олга Скоробогатова тез орада Мир карталарини қабул қилувчи давлатлар сони кўпайишини, бу россиялик сайёҳларга ҳатто Visa ва Mastercard'сиз ҳам чет элда тўловларни амалга ошириш имконини беришини эълон қилган эди. Аммо ҳалигача юқоридаги ваъда бажарилганича йўқ.
Бироқ 16 сентябрь куни АҚШ Молия вазирлиги Россиядан ташқарида Миръдан хорижда фойдаланишни кенгайтириш саъй-ҳаракатларини қўллаб-қувватловчи ташкилотларга нисбатан санкциялар қўллашга тайёрлигини маълум қилди. Икки ҳафта ўтгач, у Скоробогатовага қарши ҳам санкциялар киритди.
Ўқинг қизиқ: Tesla акциялари йиллик энг паст даражага тушиб кетди.
Шри-Ланка Марказий банки АҚШ санкциялари туфайли мамлакат банк сектори Мир карталарини қабул қилмаслигини айтди. Индонезия Мир тизимини жорий этишни муҳокама қилмоқда, аммо Индонезиянинг Россиядаги элчиси Хосе Антонио Морато Тавареснинг айтишича, санкциялар "қарор қабул қилишга салбий таъсир қилиши мумкин", деди.