Валюта курси: Ўз.Р.Марказий банки
USD
АҚШ доллари
EUR
Eвро
RUB
Россия рубли
Sayt test rejimida ishlayapti!!!

Сўнгги янгиликлар






“Isroil va arab davlatlarini yarashtirib qo‘ygani uchun” Tramp tinchlik bo‘yicha Nobel mukofoti olishga da’vogarlik qilmoqda
14.09.2020 17:32,  
111

Seshanba kuni Vashingtonda Isroil, BAA va Bahrayn o‘rtasidagi munosabatlarni normallashtirish bo‘yicha bitimlarni imzolash marosimi "yahudiy davlati va arab davlatlari o‘rtasida aloqalarni o‘rnatgani uchun" Nobel mukofotiga da’vogar bo‘lgan AQSh prezidenti Donald Tramp ishtirokida bo‘lib o‘tadi. Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyahu BAA va Bahrayn bilan tuzilgan shartnomalarni Yaqin Sharqda "yangi davrning boshlanishi" deb atadi, ammo skeptiklar Isroil hech qachon bu davlatlar bilan urushmaganligini, shu sababli imzolanayotgan shartnomalarning qiymati u aytganidek katta emasligini, balki mintaqada hali ham tinchlik yo‘qligini bildirmoqda. Bundan tashqari, Eron va boshqa ba’zi mintaqaviy o‘yinchilar Abu Dabi va Manamadan Isroil bilan diplomatik munosabatlar o‘rnatgani uchun qasos olishga va’da bermoqda.

Ertaga Donald Tramp Isroil va ikki arab davlati - BAA va Bahrayn o‘rtasidagi munosabatlarni normallashtirish bo‘yicha hujjatlarni imzolash marosimida ishtirok etadi. Isroil tomonidan shaxsan Bosh vazir Benyamin Netanyahu tashrif buyuradi, uning yangi sheriklari Vashingtonga faqat tashqi ishlar vazirlarini yuborishadi, bu esa voqea pafosini biroz pasaytirdi. Netanyaxuning partiyasi bilan oppozitsiyada bo‘lmasa-da, lekin bellashayotgan «Kaxol-Lavan» partiyasining vakili bo‘lgan Isroil TIV Gabi Ashkenazi AQShda Bosh vazirning shaxsiy g‘alabasiga xalaqit bermaslik uchun tanlanmagan.

Benyamin Netanyahuning o‘z oilasi bilan xususiy samolyotda AQShga tashrifi uning siyosatidan norozi bo‘lganlarning namoyishlari va hukumatning mamlakatda yangi karantinni joriy qilish to‘g‘risidagi qizg‘in muhokamasi fonida amalga oshdi. Bosh vazir aeroportga ketishdan oldin, Isroil hukumati karantin choralarini qayta tiklash uchun ovoz berdi. Ular kamida uch hafta davomida amal qiladi.

Natijada Netanyahu rejalarini o‘zgartirib, butun Isroil delegatsiyasi bilan birga Vashingtonga uchishga qaror qildi.

“Bu tinchlikning yangi davri. Tinchlik uchun tinchlik, iqtisod evaziga iqtisod. Bugun kechqurun yana bir arab davlati Bahrayn bilan yana bir tarixiy kelishuvga erishdik. Biz dunyoga ko‘p yillardan beri sarmoya kiritganmiz, endi esa dunyo bizga sarmoya kiritmoqda”, - degan edi Benyamin Netanyahu Isroil va Bahrayn o‘rtasida diplomatik munosabatlar o‘rnatilishi haqidagi xabar paydo bo‘lgandan so‘ng. Ushbu voqea Vashingtonda Isroil va BAA o‘rtasidagi shartnomani imzolash marosimidan atigi to‘rt kun oldin sodir bo‘ldi. Hujjatlarni tayyorlash uchun bir oy vaqt ketdi, Bahrayn xalqi tezlashtirilgan dasturga qo‘shilib, AQSh prezidentining quvonchini ikki baravar oshirdi. “Bugun yana bir tarixiy yutuq! Ikki buyuk do‘stimiz Isroil va Bahrayn Qirolligi tinchlik bitimi to‘g‘risida kelishib oldilar - 30 kun ichida Isroil bilan tinchlik o‘rnatgan ikkinchi arab mamlakati!” – deya Donald Tramp o‘tgan juma kuni Benyamin Netanyahu va Bahrayn qiroli Hamad bin Iso al-Xalifa bilan suhbatdan so‘ng tvit qoldirgan edi.

Bahraynning Isroil bilan diplomatik aloqalarni o‘rnatish to‘g‘risidagi qarori kutilmagan voqea emas. Qirollik, Ummon Sultonligi va Sudan kabi, Isroil diplomatlari tomonidan Amirliklardan o‘rnak olishi mumkin bo‘lgan mamlakatlar ro‘yxatiga kiritilgan.

Bundan tashqari, sentyabr oyining boshlarida Saudiya Arabistonidan keyin Bahrayn BAAga uchib kelayotgan Isroil samolyotlariga o‘z havo hududidan foydalanishga ruxsat bergan edi.

Ushbu fonda Donald Tramp uzoq vaqtdan beri davom etib kelayotgan ziddiyatlarni hal qilishga qaratilgan sa’y-harakatlari uchun Nobel mukofotiga nomzod bo‘ldi. Biroq, Isroilda ham, arab mamlakatlarida ham skeptiklarning ta’kidlashlaricha, Abu Dabi va Manama hech qachon isroilliklar bilan jang qilmagan va ular bilan bo‘lishadigan narsalari yo‘q. “Seshanba kuni Oq uyda Isroil, Bahrayn va BAA o‘rtasida imzolanadigan bitimlar tinchlik haqida emas, balki shunchaki normallashish bilan bog‘liq. Isroil va uning Fors ko‘rfazidagi ikki sherigi shunchaki ko‘p yillar davomida saqlab kelayotgan maxfiy strategik aloqalarni soyadan olib chiqmoqdalar, - deb yozadi Isroilning muxolifatchi «Haaretz» (Mamlakat) gazetasi, - Donald Tramp va Benyamin Netanyahu kelishuvlarning ma’nosini sun’iy ravishda oshirib, ularni o‘zimizni yuksaltirish, so‘rovnomalarni yaxshilash va e’tiborni koronavirus muvaffaqiyatsizliklari va boshqa muammolardan chalg‘itish uchun kashfiyot maqomida ko‘tarib chiqmoqdalar".

Birlashgan Arab Amirliklari va Bahrayn bilan tuzilgan bitimlar ham Yaqin Sharqdagi asosiy muammolardan biri – Falastin masalasini hal qilish uchun hech qanday yordam bermaydi, garchi Donald Tramp falastinliklar AQShning "asr kelishuvi" deb nomlangan takliflari asosida Isroil bilan tinchlik o‘rnatishga majbur bo‘lishiga ishonsada.

"Ishonamizki, alal-oqibat ko‘pchilik (arab) davlatlar qo‘shilishadi va falastinliklar o‘zlarini juda yaxshi holatda his qilishadi. Ular kelishni xohlashadi. Ular kelishadi, chunki barcha do‘stlari kelgan. Bitimga qo‘shilish uchun juda katta ishtiyoq mavjud", - dedi AQSh prezidenti. Bu orada falastinliklar ularga qilingan barcha takliflarni rad etishdi. Arab OAV xabarlariga ko‘ra, Saudiya Arabistoni, BAA, Misr va boshqa mamlakatlarning Falastin hukumatini Isroil bilan tinchlik o‘rnatish evaziga iqtisodiy imtiyozlarga rozi bo‘lishga ishontirishga urinishlari muvaffaqiyatsiz tugadi. Falastinliklar arab monarxiyalarining Isroil bilan tuzgan shartnomalarini xiyonat deb hisoblashadi.

 Isroil va arab davlatlari o‘rtasidagi hamkorlikning faollashishi falastinliklarni shu qadar qo‘rqitdiki, ular 15 yil ichida birinchi marta barcha Falastin siyosiy guruhlarining yig‘ilishini o‘tkazdilar. Ramalloh va Bayrut o‘rtasidagi video-ko‘prik uchrashuvi sentyabr oyining boshlarida bo‘lib o‘tdi. Muzokaralarda Falastin kuchlari o‘rtasidagi bo‘linishga chek qo‘yadigan va xalq qarshiligini uyushtiradigan qo‘mitalar tuzishga qaror qilindi. Va natijada Vashingtonda tantanalar arafasida Falastin kuchlari xalq qarshiligining birlashgan rahbariyatini shakllantirish tugaganligini e’lon qildi va 15 sentyabrni "Abu Dabi va Manamada Isroil bayrog‘ini ko‘tarishga qarshi xalq g‘azabining kuni" deb e’lon qilishga chaqirdi. Eron va Livandagi Hizbulloh partiyasi ham BAA va Bahrayndan qasos olishga va’da berdi. Bundan tashqari, shia muxolifati juda faol bo‘lgan Bahraynning o‘zida qirollik ma’muriyatining qarori tanqid qilindi.

Shu bilan birga, aksariyat arab mamlakatlari falastinliklar bilan birdamligini izhor qilishmadi.

O‘tgan hafta ular Arab Ligasi orqali Isroil bilan munosabatlarni normallashishini qoralovchi rezolyusiya qabul qilishga urinishdi, ammo bu tashabbus Fors ko‘rfazi, Misr, Iordaniya, Marokash va Sudan arab monarxiyalari tomonidan rad etildi. Falastinliklardan tashqari, faqat Yaman va Somali BAA tomonidan Isroil bilan aloqalarni rivojlantirishni qo‘llab-quvvatlash uchun taklif qilgan rezolyusiyaning muqobil variantiga qarshi ovoz berishdi, ba’zi arab davlatlari esa betaraf qoldi. Bu haqiqatan ham Yaqin Sharqdagi yangi davrni e’lon qiladi. Biroq, mintaqa "yangi davr" haqida 90 yillarning boshlarida, Isroil Falastin bilan birinchi tinchlik shartnomalarini tuzganida va qo‘shnilari bilan aloqalarni o‘rnatganida gapirilganini eslaydi. Ushbu aloqalarning aksariyati Falastin-Isroil mojarosining navbatdagi bosqichidan keyin uzilgan.

 

 

Tavsiya etamiz






Tavsiya etamiz

Ҳар доим хабардор бўлинг!

carzone.uz мобил иловаларини кўчириб олинг ва барча янгиликлар сиз билан