AQSh Oliy sudi sudyasi Rut Ginzburgning o‘limi prezident saylovlari intrigasini ancha qaytardi. Ko‘p narsa uning o‘rnini kim egallashiga va bu 3 noyabrga qadar yoki undan keyin sodir bo‘lishiga bog‘liq - shu qatorda ma’lum sharoitlarda kim kelgusi prezident bo‘lishiga bog‘liq.
Rut Ginzburg kim o‘zi
Rut Beyder Ginzburg 18 sentyabr kuni 87 yoshida, uzoq vaqt saraton kasalligi bilan kurashdan so‘ng vafot etdi. Oliy Sud sudyasi sifatida 27 yil davomida u Qo‘shma Shtatlarda shunday afsonaviy odamga aylandi, uni ko‘pincha uni bosh harflari - RBG deb atashardi.
Tarixdagi ikkinchi oliy darajadagi ayol - sudya, ayollar va ozchiliklar huquqlari himoyachisi, u AQSh Oliy Sudidagi liberal qanotning eng yorqin vakili edi. Uning ismi bilan bog‘liq asosiy qarorlar (ayollar uchun harbiy ta’lim, kech abort, jinslarning ish haqidagi tengsizlik va boshqa ko‘plab narsalar) The Wall Street Journal tomonidan uning klassik ravshanligi va ritorikasining ixchamligini misollar bilan keltirgan.
Ginzburg xonim AQSh tarixidagi Kapitoliy binosida rasmiy vidolashuv marosimini o‘tkazgan birinchi ayol bo‘ladi.
Bu nima uchun muhim
Ginzburgning karerasidagi eng muhim qaror 2000 yilgi prezident saylovlarida Florida shtatida byulletenlarni hisoblashni to‘xtatish uchun ovoz berish deb ko‘riladi (beshta sudya tarafdor, to‘rttasi qarshi bo‘lgan). Aynan uning ovozi bilan Jorj V.Bush uzoq muddatli sud jarayonisiz AQShning 43-prezidentiga aylandi. Shu bilan birga, Bushning raqibi Albert Gor ko‘proq ovoz oldi - xuddi 2016 yilda Donald Tramp va Hillari Klinton bilan takrorlangandek.
AQSh Oliy Sudida umrbod tayinlangan to‘qqiz nafar sudya bor. Ginzburgsiz liberal qanot konservatorlar bilan uchga besh, agar respublikachilar o‘z nomzodlarini yutib chiqsalar, muvozanat uchdan olti nisbatda bo‘ladi.
Demak, saylov natijalaridan qat’i nazar, respublikachilar o‘nlab yillar davomida hokimiyat tarmoqlaridan biri - sud hokimiyati ustidan nazoratni qo‘lga kiritadilar. Qo‘shma Shtatlarning amaldagi prezidenti hech qachon Oliy Sudni o‘z manfaatlari yo‘lida ishlatishdan tortinmagan - masalan, sud Kongressning Trampning soliq hisobotlariga kirishini to‘sib qo‘ygan (prokurorlarga taqdim etish bilan bo‘lsa ham).
Endi nima bo‘ladi
Respublikachilar o‘z nomzodini ilgari surish imkoniyatiga ega. Tramp allaqachon "to‘rt yoki beshta ayolni" Oliy sud sudyasi lavozimiga nomzod sifatida ko‘rib chiqayotganini va hafta oxirigacha o‘z nomzodini aytishni e’lon qildi. Nomzod respublikachilar ko‘pchilikni tashkil qiladigan Senat tomonidan ma’qullanadi va Tramp yutqazsa ham inauguratsiya oldidan buni amalga oshirishga ulguradi.
Senatorlarning axloqi bunday qilishga xalaqit berishi mumkin. Birinchidan, Ginzburgning o‘zi 3 noyabrda saylangan AQSh prezidenti tomonidan uning o‘rniga keladigan nomzod taqdim etishini vasiyat qildi. Ikkinchidan, respublikachilar Trampning tanlovini ma’qullash bilan mutlaqo ikkiyuzlamachilarga o‘xshaydi. 2016 yilda xuddi shunday vaziyatda, AQSh Oliy Sudi sudyasi Antonin Skaliya vafot etganida, respublikachilar saylovgacha prezident Barak Obama tomonidan o‘rinbosar tayinlanishiga to‘sqinlik qildilar. Shu sababli, bir nechta respublikachi senatorlar prezident saylovlari oldidan oliy sudya tayinlanishini qo‘llab-quvvatlamasligi mumkin.
Ginzburgning o‘limi Tramp uchun "qora oqqush" bo‘lishi mumkin. U hal qiluvchi pallada Baydenning saylovoldi kampaniyasiga turtki berdi: saylovlarda ovoz berish liberal qadriyatlarga ovoz beradi va uning elektoratini birlashtiradi, deb yozadi Bloomberg. Buni Demokratik partiyaga rekord darajadagi xayriya mablag‘lari aniq ko‘rsatdi - 48 soat ichida 120 million dollar. Reuters / Ipsos tomonidan o‘tkazilgan so‘rovnomada ishtirok etgan amerikaliklarning 62% saylovlardan so‘ng Konstitutsiyaviy sud sudyasi tayinlanishini qo‘llab-quvvatlamoqda.
Agar Tramp ushbu lavozimga tayinlashni talab qilsa va Bayden g‘alaba qozonsa, AQSh siyosiy tizimida katta zarbalar istisno etilmaydi, bu Oliy Suddagi o‘rinlar sonining ko‘payishi va shtatning Kolumbiya okrugidan ajralib chiqishi (demokratlarga Senatda qo‘shimcha ikkita o‘rin beradi) ga olib kelishi mumkin.