Litva, Latviya va Polsha rasmiylari Belorus fuqarolariga qarshi zo‘ravonlikni to‘xtatish uchun hozirgi inqirozda vositachilik qilishga tayyor. Bu haqda Litva prezidenti Gitanas Nauseda Reuters agentligiga ma’lum qildi. 

Shu bilan birga, Nauseda agar vositachilik taklifi rad etilsa, Belarusga nisbatan - alohida davlatlar tomonidan ham, YeI darajasida ham sanksiyalar qo‘llanilishi mumkinligi haqida ogohlantirildi.

Nauseda Belorusdagi vaziyatni hal qilish rejasini 12 avgust kuni bo‘lib o‘tgan matbuot anjumanida taqdim etdi, u yerda u Latviya prezidenti Egils Levits bilan suhbatdan so‘ng tashrif buyurdi, deya xabar beradi Delfi. Nauseda jurnalistlarga murojaat qilar ekan, Litva va boshqa davlatlar rasmiylari Belorusdagi xavotirli vaziyat bilan bog‘liq inqirozdan chiqish yo‘llarini izlamoqda.

“Belorusning eng yaqin qo‘shnilari, shu jumladan Litva, barqaror, demokratik, mustaqil va gullab-yashnayotgan Belarusga muhtoj. Bularning barchasi biz katta tashvish bilan kuzatayotgan so‘nggi kunlardagi voqealarga ziddir", - dedi Nauseda. 

Prezidentning so‘zlariga ko‘ra, vositachilikni amalga oshirishdan oldin Belorus hukumati uch qismdan iborat rejani qabul qilishi kerak:

• fuqarolarga nisbatan zo‘ravonlik ishlatishdan bosh tortish;
• hibsga olinganlarni ozod qilish;
• hokimiyat tomonidan fuqarolik jamiyati bilan muloqotni qayta tiklash.

Nauseda hukumat va fuqarolik jamiyati vakillarini o‘z ichiga oladigan milliy kengashning shakllanishini bunday muloqotning mumkin bo‘lgan asosi deb atadi.

Shu bilan birga, Litva prezidenti agar Minsk rad etsa, mamlakatga sanksiyalar kiritilishi mumkinligi haqida ogohlantirdi.

"Menimcha, biz shunday harakat qilishimiz kerak - tinch yo‘l bilan boshlanib, muammoni ozroq og‘riqli tarzda hal qilishga harakat qiling. Ammo, agar bu tashabbus qabul qilinmasa, ehtimol Litva va YeIda muhokama qilinadigan boshqa muqobil variantlar bo‘lishi mumkin. Men sanksiyalar haqida ham gapirmoqdaman - Yevropa Ittifoqi darajasida ham, milliy sanksiyalarda ham”, - dedi Nauseda.

Avvalroq 12 avgust, chorshanba kuni Litva tashqi ishlar vaziri Linas Linkevichyus Belorus hukumatining saylov natijalarini qalbakilashtirish va namoyishchilarga qarshi haddan tashqari kuch ishlatgani uchun 14 avgust kuni bo‘lib o‘tadigan YeI tashqi ishlar kengashining favqulodda yig‘ilishida sanksiyalari masalasini muhokama qilishini aytdi. Vazir, shuningdek, agar ittifoq umumiy sanksiyalarni ishlab chiqmasa, Litva milliy darajada cheklovlarni joriy etish tashabbusi bilan chiqishini aytdi.

12 avgust kuni Litva Seymining tashqi aloqalar qo‘mitasi Belorusda 9 avgustdagi prezident saylovlari natijalarini tan olishdan bosh tortdi va Aleksandr Lukashenkoni davlatning qonuniy rahbari deb hisoblamasligini ma’lum qildi. Uchrashuv davomida qo‘mita, shuningdek, Belarus hukumati vakillariga qarshi sanksiyalarni qo‘llash imkoniyatlarini muhokama qildi.

Belarus bo‘ylab norozilik namoyishlari mamlakatda bo‘lib o‘tgan prezident saylovlarining dastlabki natijalari e’lon qilingandan keyin boshlandi. Markaziy Saylov Komissiyasidan olingan dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, amaldagi davlat rahbari Aleksandr Lukashenko 80% dan ortiq ovoz bilan g‘alaba qozongan. Uning asosiy raqibi, muxolifat nomzodi Svetlana Tixanovskaya atigi 10 foiz ovoz to‘pladi. Tixanovskaya tarafdorlari mamlakat rasmiylarini ovozlarni soxtalashtirishda ayblashdi. Uning shtabiga ko‘ra, Tixanovskaya 70-80 foiz ovoz oldi.

Tixanovskayaning o‘zi 11 avgustga o‘tar kechasi Litvaga chiqib ketgan. Tixanovskayaning safdoshi Olga Kovalkovaning RBKga aytishicha, Tixanovskaya Belarus hukumati tomonidan mamlakatdan olib chiqilgan. "Uning ketishi uning boshlig‘i Mariya Morozni ishdan bo‘shatishga imkon berdi", dedi u.

Tixanovskaya Belarusdan jo‘nab ketgandan so‘ng, uning nutqining videosi Internetga chiqarildi. Yozuvda Lukashenkoning raqibi pastga qarab, amaldagi prezidentning muxoliflariga politsiyaga qarshilik ko‘rsatmaslikni so‘raydi. Yozuvni izohlar ekan, Nauseda "hech qanday aqlli odam Tixanovskayaning videomuloqotini o‘z xohishi bilan qilinganiga ishonmaydi" dedi.

11 avgust kuni kechqurun xavfsizlik kuchlari mamlakatning yirik shaharlari markazlariga kirishni to‘sib qo‘yishni boshladi.