Тамакининг одам ҳужайраларига етказадиган зарарини ўрганишга бағишланган кенг қамровли тадқиқот натижасида чекишнинг инсон ДНКсига салбий таъсири борлиги аниқланди. Бу ҳақида Guardidan нашри хабар бермоқда.

Маълум бўлишича, кунига бир қути сигарет чекадиган инсонларнинг ўпка ҳужайраларида бир йилда 150 та, бўғиз ҳужайраларида эса 100 га яқин мутациялар рўй беради. Шунингдек, оғиз, қовуқ, жигар ва бошқа аъзоларда ҳам мутация жараёнлари тезлашади.

Тамаки тутуни таркибидаги кимёвий моддалар саратоннинг 17 та турига чалиниш хавфини орттириши анча пайтдан бери маълум бўлса ҳам, улардаги ДНКни ўзгартирадиган ва турли тўқималардаги ўсимталарни ўстирадиган аниқ молекуляр механизмлар ҳозиргача аниқланмаган эди.

Лондондаги Қирол коллежи олимлари томонидан тамаки тутуни таркибидаги 7 минг кимёвий модда орасида 70 дан ортиғи саратонга сабаб бўлиши аниқланган. Улардан айримлари ДНКга тўғридан-тўғри зарар етказади, аммо кўпчилиги ҳужайранинг функциясини бузиш орқали сезилар-сезилмас тарзда мутацияни ривожлантиради.

Нега айримлар узоқ вақт тамаки чекса ҳам саратонга чалинмайдию, бошқалар касалликка йўлиқишига сабаб эса мутациялар вужудга келиш тарзи билан боғлиқ. Инсон тамаки чекканда у ютган кимёвий моддалар ДНКнинг тасодифий нуқтасида мутациялар ҳосил қилади. Бу ўзгаришлардан аксарияти зарарсиз бўлади, аммо бошқалари унчалик хавфсиз эмас. Қанча кўп чекилса, шунча кўп йиғилган мутациялар ДНКда ҳужайрани саратонга мойил қилиб қўядиган ўзига хос асоратлар қолдиради.

Бу жараённи Нью Мексикадаги Лос Аламос Миллий Лабораторияси назариётчи биологи Людмил Александров шундай тушунтиради: «Буни худди рус рульеткаси ўйнаётгандек тасаввур қилиш мумкин. Сиз тўғри генларни ўтказиб юборишингиз мумкин. Чекиш худди ўйин ўйнашга ўхшайди. Бу ҳали чекишни бошламаган инсонлар учун жуда муҳим янгилик. Кам миқдорда чекиш ҳам танадаги ҳужайраларнинг кўпчилигидаги ирсий манбаларни емириши мумкин».

Кашандалик саратоннинг энг маълум ва машҳур сабабларидан биридир. Буюк Британияда саратондан вафот этган ҳар 4 кишидан бир нафари тамаки туфайли саратонга чалинади. Америка саратонга қарши кураш жамияти маълум қилишича, АҚШда олиб борилган кашандаликка қарши кураш натижаси ўлароқ, 1991-2012 йилларда саратонга чалиниш 20 фоизга камайган.

Кембриж яқинидаги Велком Трастнинг Сангер институти олимлари билан бирга Александров 5 мингдан ортиқ саратоннинг ДНКсини синчиклаб ўрганган. Олимлар саратоннинг тамаки чекиш билан боғлиқ 13 та турида 20 дан ортиқ мутация аломатларини кузатишган. Тамаки тутуни бевосита таъсир қилмайдиган тана аъзолари, жумладан, қовуқ, буйраклар ва ошқозоности безида ҳам мутациялар кузатилган. Маълум бўлишича, тамаки таркибидаги заҳарли моддалар турли органлар ва тўқималарга ўзлари йўл топиб, ҳужайралардаги молекуляр соатларни тезлаштириб юбориш хусусиятига эга.

Олимлар тамаки тутуни таркибидаги айрим моддаларнинг саратоннинг ҳар хил турларига чалиниш эҳтимолини тушуниш орқали, касалликнинг олдини олишнинг янги усулларини топишга умид қилишмоқда.