Америкалик тадқиқотчилар “Бермуд учбурчагининг сири” билан боғлиқ деб айтиб келинган кема йўқолишининг сабабларини аниқлади. 

Гаванага сўнгги рейс

“Бермуд учбурчаги” – Атлантика океани ғарбидаги Саргассо денгизи ҳудудида жойлашган, учбурчак шаклидаги минтақа; Майами, Бермуд ороллари ҳамда Сан-Хуан ва Пуэрто-Рико  унинг “уч”лари саналади. 

Бу минтақада ноодатий ҳодисалар юз бериши, бунинг оқибатида кема ва самолётлар изсиз ва тушунарсиз ҳолда ғойиб бўлиши даъво қилинади. 

Шундай тушунарсиз воқеалардан бири 1925 йилда ғойиб бўлган SS Cotopaxi юк кемаси билан боғлиқ.

Буғ билан ҳаракатланувчи бу юк кемаси 1925 йил 29 ноябр куни Жанубий Каролинадаги Чарлстон шаҳридан Куба пойтахти Гаванага қараб йўлга чиққан. Унинг борти тўла кўмир ва 32 кишидан иборат кема жамоаси бўлган.     

Кема белгиланган манзилга етиб бормаган, орадан қарийб бир асрга яқин вақт ўтган бўлсада унинг кейинги тақдири шу пайтгача номаълум бўлиб қолаётган эди.

Стивен Спилбергнинг филми ва ёлғон хабар

“Бермуд ғайриоддийлиги” назарияси тарафдорлари SS Cotopaxi бу “учбурчак”нинг қандай ишлашига ёрқин далил эканлигига урғу беради. 

Ушбу кема ҳатто киносанъат тарихига ҳам кирган – режиссёр Стивен Спилберг ўзининг “Учинчи даражадаги яқин алоқалар” фантастик филмида SS Cotopaxi тарихидан фойдаланган. Филм сюжетига кўра, “Бермуд учбурчаги”да ғойиб бўлган кема Монголиянинг Гоби саҳроси ўртасига бориб қолган, аммо кема жамоаси бутунлай изсиз йўқолган. Спилберг бу филмни ишлаш учун 20 миллион доллар сарфлаган ва муваффақиятли чиққан картина 300 миллион доллар пул келтирган. SS Cotopaxi тарихи эса шундан буён ғайриоддий воқеалар ишқибозларининг севимли мавзусига айланди.

2015 йили шов-шувли хабар пайдо бўлди – жаҳон оммавий ахборот воситалари ўша йилнинг 18 май куни Куба қирғоқни қўриқлаш хизмати бошқарувчисиз кемани топгани, у кўздан кечирилганида эса ўша, 90 йил олдин йўқолган кема бўлиб чиққани ҳақида айта бошлади. Кема бортида ҳеч ким йўқ, аммо унинг ички кўриниши кема ўн йиллар давомида фойдаланилмай ташлаб қўйилганига гувоҳлик берарди. Қизиғи, бортдан бу ҳақиқатдан ҳам SS Cotopaxi эканини тасдиқлайдиган кема журнали топилди. Аммо кема жамоасига нима бўлгани ҳақида журналда ҳеч нарса дейилмаган, кема бортида ҳам одамларга тегишли бирон нарса топилмаган. Хабарларда кубалик мутахассисларнинг фикрлари келтирилди, шунингдек, мамлакат ҳукуматининг бу борада изчил текширув ўтказиш ниятида эканлиги айтилди.                 

Бироқ тез орада маълум бўлдики, SS Cotopaxi билан боғлиқ “янги” маълумотларнинг барчаси уйдирма – ёлғон хабарларни тарқатишга ихтисослашган сайтлардан бири томонидан тайёрланган. “Топилган” кеманинг сурати Спилбергнинг филмидан олинган расмнинг фотошоп ёрдамида қайта ишланган кўриниши экан. Кўринишича, на қирғоқ қўриқлаш хизмати, на Куба ҳукумати бу юк кемаси ҳақида баёнот берган.  

Кема авария ҳолатида бўлган

Ниҳоят, 2020 йилга келибгина кема йўқолишининг ҳақиқатга мос келадиган сабаби айтилди. 

Fox News телеканалининг хабар қилишича, денгиз археологлари жамоаси сув тубида бир кемани тоган. Текширувлар натижасига кўра бу кемани ҳеч иккиланмай ўша SS Cotopaxi деб айтиш мумкин.

Science Channel телеканалига тегишли “Кема ҳалокатлари сирлари” сериалининг биринчи қисмида SS Cotopaxi’ни қидириш ишлари ҳақида гап боради. 

Сувости тадқиқотчиси Майкл Барнет ва тарихчи Гай Уолтерс архивларни ўрганишни бошлади ва у ердан йўқолган кема ҳақида анчагина маълумот тўплади. 

1918 йилда қуриб сувга туширилган кема дастлаб ҳарбий мақсадлар учун ишлатилган ва ўзининг қисқа тарихи давомида бир неча бор жиддий ҳалокатларга учраган. Суриштирув ҳужжатларида айтилишича, SS Cotopaxi’ни суғурта қилган компания 1920 йилларда гувоҳлардан олган кўрсатмаларда кема ўзининг сўнгги сафарига чиқишидан олдин жуда аянчли ҳолатда бўлгани тасдиқланган.

Флорида қирғоқларидаги “Айиқнинг ҳалокати”

Тадқиқотлардан маълум бўлишича, SS Cotopaxi ғойиб бўлган 1925 йил 1 декабр куни кема бортидан радиограмма олинган. Унда кема капитани ўта кучли довулга учраганликлари, трюм (кеманинг қуйи қисми) сувга тўлиб кетгани ҳақида хабар берган. Бироқ шундай оғир вазиятга қарамай, расман қутқарув сигнали берилмаган. Шундан кейин SS Cotopaxi қайтиб алоқага чиқмаган. 

Сўнгги радиограмма олинган вақтда кема Флорида қирғоқлари яқинида бўлган. Ўшанда ҳамма SS Cotopaxi довул қурбони бўлгани ҳақида гапирган.

Кема тахминан ҳалокатга учраган жой аниқлангач, мутахассислар уни қидиришга киришди. Шунда худди шу кўрсатилган ҳудудда 35 йил олдин қандайдир кема қолдиқлари топилгани маълум бўлди. Ҳатто маҳаллий аҳоли бу жойга ўзига хос ном берган экан –  “Айиқнинг ҳалокати”. 

Кема бўлакларини ўрганиш жараёнида уни изловчилар аниқ қарорга келди: SS Cotopaxi қолдиқлари Флорида штати Сент-Огастин шаҳри қирғоқларидан 35 мил (56,3 км) узоқликдаги денгиз тубида ётибди. Шубҳасиз, юк кемаси ўша 1925 йилнинг 1 декабридаги довул пайтида бутун жамоаси билан ҳалокатга учраган.    

Хуллас, “Бермуд учбурчаги сирлари”дан яна биттасини тарих чиқиндихонасига улоқтирса бўлади.