Туркия Россия энергетикаси учун тўловларда доллардан воз кечишга умид қилмоқда. Туркия расмийларининг айтишича, мамлакатлар лирадан фойдаланиш имкониятини кўриб чиқиши кутиляпти.

Масаладан хабардор Туркия расмийларига кўра, Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон россиялик ҳамкасби Владимир Путин билан Теҳронда бўлиб ўтган учрашувда Россиядан энергия импорти учун тўловни АҚШ долларидан бошқа валюталарда муҳокама қилишни режалаштирган.

Икки давлат маҳаллий валютадаги савдо тўловлари, шу жумладан энергетика бўйича битимлар бўйича таклиф устида ишламоқда, бу Анқара ҳукуматига суверен заҳираларининг пасайишини секинлаштиришга ёрдам беради, дейди расмийлар.

Россия Туркия учун энг муҳим энергия манбаи бўлиб қолмоқда. Ўтган йили у Туркиянинг хом нефть импортининг чорак қисмини ва табиий газ харидининг тахминан 45 фоизини таъминлаб, Москвага ўзаро савдода катта профицит берди.

Туркиянинг Россияга экспорти ўтган йили 6,5 миллиард долларни, Россиядан импорти эса 29 миллиард долларни ташкил этди. Бундан ташқари, миллионлаб россияликлар Туркиянинг Ўрта ер денгизи соҳилларида дам олишади, саёҳатга миллиардлаб доллар сарфлашади.

Кўриб чиқилаётган механизм Туркияга энергия импорти учун лирадан фойдаланиш ва валюта захираларини кўпроқ тежаш имконини бериши мумкин, деди расмийлардан бири. Турк валютасидаги ҳар қандай тўлов кейинчалик Москва томонидан Россиянинг турк етказиб берувчилардан товар ва хизматлар харидини молиялаштириш учун ишлатилиши мумкин.

Bloomberg Economics нима дейди....

«Россия Туркия билан 2021 йилда қарийб 20 миллиард долларлик савдо балансига эга ва ҳозирги шароитда маҳаллий валютадаги тўловларга ўтиш ҳар икки давлат учун ҳам мантиқийдир. Россия нуқтаи назаридан, бу, асосан, экспорт қилувчилар евро ёки АҚШ доллари ўрнига кўпроқ лира жамғаришини англатади, бу эса санкциялар нуқтаи назаридан хавфсизроқ деб қабул қилиниши мумкин, Туркия учун эса бу унинг валютасига нисбатан камроқ босимни англатиши мумкин», дейди иқтисодчи Александр Исаков.

Ўтган бир неча йил ичида турк сиёсатчилари марказий банк захираларининг секин, аммо барқарор пасайишини бартараф этиш учун йирик савдо ҳамкорлари билан валюта айирбошлаш бўйича шартномалар туздилар. Туркиянинг валюта ҳокимияти ва давлат тижорат банклари АҚШ ва Эрдўғоннинг фоиз ставкасини пасайтириш ташаббуси билан келишмовчиликлар чоғида босим остида қолгани учун камида 2019 йилдан бери лира курсини қўллаб-қувватлаш учун ўнлаб миллиард доллар сотишди.

Туркиянинг ялпи валюта захиралари 1 июль ҳолатига кўра салкам 59 миллиард долларга тушиб кетди, бу қарийб беш йил аввал 97 миллиард долларга камайган. Ҳисоб-китобларга Туркиянинг хориж давлатлари ва ўз тижорат банкларидан своп келишувлари бўйича қарз олган миллиардлаб долларлар киради, бу эса заҳираларнинг ҳақиқий қисқаришини яширади.

Эрдўғон ўтган йили расмийлар валютани ҳимоя қилиш учун олдинги икки йил ичида 165 миллиард доллардан кўпроқ пул сарфлаганини айтди.

Олдинроқ, Россия Ҳиндистон билан нефть учун тўловларни БАА дирҳамларига ўтказмоқчи эканлиги ҳақида хабар берган эдик.