Чехияда бир гуруҳ дастурчилар бошқа бир компаниялар бажариши керак бўлган ва давлат томонидан буюртма қилинган сайтни бепул тайёрлаб берди ва ҳукуматга топширди. Дастурчилар сайтни транспорт вазирлигининг “исрофгарчилигига” қарши норозилик сифатида яратдилар: уларнинг фикрича, амалдорлар асоссиз равишда юқори нархли шартнома имзолашди.
Бу гаплар мамлакат бош вазирига етиб борди ва у транспорт вазирини ишдан бўшатиб юборди.
Буларнинг барчаси пуллик йўлларда юриш учун электрон рухсатномалар сотиш сервиси бўйича тендердан бошланди. Вазирлик 400 млн чех кронаси (қарийб €16 млн)га онлайн платформа, Android ва iOS учун иккита илова ясатмоқчи бўлган. Сайтни яратиш учун Asseco Central Europeкомпанияси билан тўрт йиллик шартнома имзоланган. Бироқ очиқ тендер ўтказилмаган.
Чех айтичилари ҳукуматнинг “очиқ-ойдин исрофгарчилигидан” норози бўлишди. Actum Digital компанияси асосчиси Томаш Вондрачек тендерни “бемаъни” деб атади ва истаса бундай сайтни икки кунда тайёрлаб беришини қўшимча қилди.
Вондрачек маҳаллий дастурчиларни давлат буюртмасидаги сайтнинг аналоги [шу сайтга ўхшаш сайт]ни яратишни таклиф қилди. Дастурчилар истаганидек сайт дам олиш кунларида Actum Digital офисида тайёрланди ва солиқ тўловчиларнинг пулларини қандай сарфлашга намуна сифатида шунчаки (текинга) ҳукуматга топширишди.
“Бизни уқувсиз мижозлар (ИТ бўйича) туфайли ўта қиммат давлат контрактларига қарши туриш фикри бу ишни қилишга ундади. Алал оқибат бизнинг пулларимиз шунчаки йўқ бўлиб кетади”, – дейди Вондрачек.
Чехиялик 300 дан ортиқ дастурчилар ижтимоий тармоқдаги мурожаатга жавоб қайтардилар. 24 январ, жума куни Вондарчекнинг офисида #Znamkamarada хакатонида қатнашиш учун 60 киши тўпланди. Якшанба куни кечқурун улар 16 миллионлик сайтнинг аналоги бўлмиш fairznamka.cz платформасини ясадилар.
Хакатон вақтида Чехия бош вазири Андрей Бабиш ишни кўриш учун офисга ташриф буюрган. "Менимча, сиёсатчилар рўй бераётган воқеалардан шунчаки ҳайратда қолишади", дейди Вондрахек ишнинг иккинчи куни журналистларга. Бу вақтга келиб кўнгиллилар хизматни тўхтовсиз 22 соатдан бери ишлаб чиқишаётган эди.
Хакатон (инглизча hackathon, hack ва marathon - марафон) – дастурчилар учун форум бўлиб, унда дастурий таъминот ишлаб чиқариш соҳасидаги мутахассислар (дастурчилар, дизайнерлар, менежерлар) биргаликда маълум бир дастурни тузиш учун йиғиладилар.
27 январ, душанба куни сайт тест режимида ишга туширилди. У ҳали давлат тизимига уланмаган, бироқ унинг барча функцияларини ўхшатиб беради. Биринчи кундаёқ сайтга 175 минг киши ташриф буюрган ва сайт бироз “қотиб” ишлаган. Унда пуллик йўлларда тўлов қилиш функсияси мавжуд эмас, лекин унинг иконаси турибди.
Ҳукумат дастурчиларга сайт учун пул таклиф қилди, бироқ кейинчалик хакатончилар режалаганидек уни совға сифатида қабул қилди. Бош вазир транспорт вазирлиги 2020 йилнинг 1 декабрида ишга тушириладиган сайт учун очиқ тендер ўтказилишини таъкидлади. Энди шартнома миқдори бир неча маротаба кам бўлиши кутилмоқда. Вондрачук бу шартномани 4 миллион еврога баҳолади ва унинг жамоаси қатнашмаслигини маълум қилди.
Давлат пулидан нотўғри фойдалангани учун транспорт вазири Владимир Кремлик ишдан олинди. 16 миллионлик шартномани амалга оширмоқчи бўлган Asseco Central Europe компанияси товон пулисиз шартномани бекор қилишга рози бўлди.