Якшанба куни Минскда икки хил митинг бўлиб ўтди: бири Беларуснинг амалдаги президенти Александр Лукашенко тарафдорлари тўпланган бўлса, иккинчисида - мухолифат. Биринчисида, мамлакат ИИВ маълумотларига кўра, 65 мингга яқин одам қатнашган бўлса, иккинчисида турли хил маълумотларга кўра 100 дан 200 минггача беларус тўпланган. Тўқнашувлар ёки оммавий ҳибсга олишлар ҳақида хабарлар бўлмаган.

9 август куни Белорус бўйлаб президент сайловларидан (унда МСК маълумотларига кўра Лукашенко 80,1% овоз тўплади) кейин оммавий мухолифат намойишлари бошланди. Дастлабки кунларда хавфсизлик кучлари томонидан олиб борилган ҳаракатлар натижаларга рози бўлмаган намойишчиларга қарши бостирилган, улар кўздан ёш оқизувчи газ, сув тўплари, шовқинли гранаталар, резина ўқлардан фойдаланган. Кейин хавфсизлик ходимлари митингларни тўхтатиб, куч ишлатишни тўхтатдилар. Расмий маълумотларга кўра, дастлабки кунларда 6,7 ​​мингдан ортиқ киши ҳибсга олинган. ИИВ хабарига кўра, тартибсизликлар пайтида юзлаб одамлар жароҳатланган, шу жумладан 120 дан ошиқ ҳуқуқ-тартибот ходимлари, битта намойишчи ўлдирилган.

"Мен тирикман ва яшаяпман"

Ҳукумат уйида Лукашенко тарафдорларининг митинги бўлиб ўтди. Лукашенконинг ўзи бу ерда 30 дақиқалик нутқ сўзлади. Унинг таъкидлашича, сайловлар бўлиб ўтди ва унинг 80 фоиздан кўп овозга эга натижасини сохталаштирилиш мумкин эмас.

Лукашенко такрорий сайлов ўтказиш ғоясини рад этди ва бу ҳолатда республика "ағдарилиши", у ҳеч қачон "ботқоқ" дан "чиқмаслиги" ҳақида огоҳлантирди. Унинг сўзларига кўра, агар кимдир республикани "беришни" хоҳласа, "у ўлган бўлса ҳам", бунга йўл қўймайди ва агар беларуслар ислоҳотларни истаса, расмийлар уларни эртага бошлашади.

"Улар менга қараб бақиришди: "Йўқол! "Бу савол эмас! Савол эмас, савол эмас! Аммо улар бизни ва фарзандларимизни ўлдиришади! Буни эслаб қолинглар", деди президент.

Лукашенко шунингдек, мухолифат тинч ҳаёт бермаслигини айтди: "Агар улар ҳозир тинчлансалар ҳам, бир мунча вақт ўтгач, улар каламушлар каби ўзларининг тешикларидан чиқиб келишади. Улар аллақачон бегоналар - қўғирчоқбозлар томонидан бошқарилмоқда". 

Шунингдек, у НАТО қўшинлари Белорус дарвозалари олдида "излар қолдиргани" ва мухолифатни айблаган кўчалардаги зўравонлик ҳақида гапирди. У ишчиларни ишдан бўшатмасликка ва унинг ноқулайлиги ҳақида маълумот тарқатаётганларга: "Мен тирикман ва яшаяпман" деди.

Лукашенко нутқининг сўнгги қисми ҳаяжонли эди: "Катта раҳмат! Мен ҳаётимда биринчи марта тиз чўкаман! Сиз бунга лойиқсиз". 

Фақатгина "ўлдирмайдиган" қуроллар

Ушбу учрашувда Белорус Ички ишлар вазири Юрий Караев бир нечта баёнотлар беришга муваффақ бўлди. У намойишчилар ядросини молиялаштириш чет элдан амалга оширилаётганини таъкидлаб, ҳатто бу миқдорни ҳам айтди: эркакларга 30 беларус рубли (тахминан 12 доллар), аёлларга эса 60 (24 доллар) тўланади.

Шунингдек, у милиция томонидан зўравонлик ва хизмат ваколатларини суиистеъмол қилиш ҳолатлари мамлакатда вазият барқарорлашгандан кейин текширилишини айтди.

Караев шунингдек, намойишларни бостиришда ҳеч қандай ўқотар қурол ишлатилмагани айтилган - фақат "ўлдирмайдиган" қуроллар ва мухолифат митинги пайтида ҳалок бўлган Александр Тарайковский "ўлдирмайдиган" қуролдан отилган бўлиши мумкинлигини тан олди.

Кечқурун у Tut.by янгиликлар порталига милиция махсус кучлари намойишчилар билан ўзаро алоқада тажовузни тўхтатмоқда, аммо улар "қонунсизлик" га ассимметрик тарзда жавоб беришлари мумкинлигини айтди.

Тинч намойишлар 

Ҳукумат тарафдорлари митинги тугаганидан деярли дарҳол бошқа жойда - "Минск - город герой" стелида - шаҳар ҳокимияти билан келишилмаган ҳолда мухолифат митинги бошланди. У ерда намойишчиларга МСК маълумотларига кўра ўтган сайловларда иккинчи ўринни эгаллаган (10,12%) Светлана Тихановскаянинг сафдоши Мария Колесникова ҳам қўшилди. Колесникованинг таъкидлашича, сайловлар беларуслардан ўғирланган, аммо "бизни алдаш мумкин эмас".

"Енди биз зўравонликни тўхтатишни талаб қилмоқдамиз ... Зўравонликка алоқадор бўлганларнинг ҳеч бири ҳозирча жазоланмаган, биронта ҳам иш очилмаган, қамоқдаги одамлар ҳали ҳам озод қилинмаган. Бу бўлмайди, бу ишламайди", деди у.

"Эртага биз одамларнинг ўлими, одамларни ҳақоратлашнинг барча ҳолатлари, ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг ноқонуний хатти-ҳаракатлари бўйича жиноий иш қўзғатиш учун ариза берамиз", - дея қўшимча қилди Колесникова.

Шунингдек, президентликка собиқ номзод Андрей Дмитриев норозилик митингига келди. У йиғилганларга Александр Лукашенко устидан "суд" ўтказилишини ваъда қилди.

Соат 17.30 атрофида одамлар пойтахт марказига йўл олишди. Победителей проспекти ва Свислоч дарёсининг иккала соҳилида бир неча минг ёки ўн минглаб одамлар пиёда юришган, милиция ҳеч қандай тарзда аралашмаган.

Кўп ўтмай, намойишчилар бир неча соат олдин Лукашенко гапирган Мустақиллик майдонига етиб келишди. Соат 19.00 га яқин улар бутун майдонни тўлдиришди. Одамлар шиорлар айтишди, аммо муҳит тинч эди.

Кейин баъзи намойишчилар майдонни тарк этишди ва Мустақиллик шоҳ кўчаси ва Москва кўчаси бўйлаб юришди. Натижада, намойишчилар "Минск - город герой" стелидан ва Победителей ва Мустақиллик проспектлари бўйлаб Мустақиллик майдонига қадар узун йўлга чиқишди. Қоронғи тушиши билан одамлар шаҳарнинг турли бурчакларига тарқала бошладилар.

Шунингдек, якшанба куни 1-СИЗО ва Минск марказидаги КГБ СИЗОси яқинида норозилик намойишлари бўлиб ўтди. Мухолифат фикрига кўра, Володарский кўчасидаги биринчи изоляторда банкир ва собиқ президентликка номзод Виктор Бабарико, иккинчисида Мустақиллик проспектидаги Светлана Тихановская эри Сергей Тихановский сақланмоқда.

ОАВ ва Телеграм каналларининг тахминларига кўра, мухолифат намойишлари қатнашчилари сони 100 дан 200 минггача бўлиши мумкин. Аниқ маълумотлар душанба куни маълум бўлиши мумкин, аммо ҳозирда кўпчилик бу норозиликларни республика тарихидаги энг оммавийи деб аташмоқда.

Беларус ИИВ матбуот котиби Олга Чемоданованинг айтишича, мухолифат тарафдорларининг митинги Минскда воқеалар ва ҳибсларсиз бўлиб ўтди.

Телевизорда

Якшанба куни Белоруснинг иккита марказий давлат телеканаллари Минскдаги норозилик намойишлари ҳақидаги хабарларни намойиш этдилар. Норозиликлар тўғрисида биринчи бўлиб ОНТ телеканали хабар берди. Эфир Лукашенкони қўллаб-қувватлашга бағишланган бир кунлик митинг ҳақидаги маълумотдан бошланди, лавҳанинг ярми давлат раҳбарининг нутқидан иқтибослар билан видеотасвирга тушди.

Бир неча дақиқадан кўпроқ вақт давомида "Минск - город герой" стелига тўпланган намойишчилар ҳақида гапирилди. Иштирокчилардан бири мухбирга у танлаш ҳуқуқидан маҳрум бўлган одамларнинг танлов эркинлигини ҳимоя қилишини айтди.

СТВ телеканали ҳам ҳукумат тарафдори бўлган воқеалар ҳақида маълумот тарқатишни бошлади, аммо шундан кейин у норозилик акциялари ҳақида гапириб, уларни "муқобил юриш" деб атади.

"Одамлар осойишталик билан шаҳар кўчаларида юришди, шундан кейин улар стелга йиғилишди ... Акция тинч, осойишта, Минск аҳолиси ўз нуқтаи назарларини билдиришлари, бир-бирлари билан мулоқот қилишлари мумкин", - дейди мухбир пойтахт кўчаларидаги вазият ҳақида.

Мамлакат ташқарисида

Якшанба куни тушдан кейин Лукашенко яна Россия Президенти Владимир Путин билан телефон орқали мулоқот қилгани маълум бўлди. Беларуснинг расмий Белта агентлигининг хабар беришича, улар Беларус кун тартибидаги "барча масалалар бўйича пухта маслаҳатлашувлар" ўтказишган.

Кремлга кўра, президентлар Белорусдаги вазиятни республикадан ташқаридан келаётган босимни ҳисобга олган ҳолда муҳокама қилдилар ва Путин КХШТ орқали юзага келган муаммоларни ҳал қилишга ёрдам беришга тайёрлигини тасдиқлади.

Якшанба куни Украина Президентининг идораси, бу сўнгги кунларда Беларусда содир бўлаётган воқеаларга алоқадор эмаслигини билдирди.

"Бугун Минскда Украина раҳбарияти гўёки Белорусда янги сайловларни "буюртма қилгани" ҳақида расмий равишда эълон қилинди. Бу шунчаки очиқ ёлғон эмас. Бу қасддан провокацион хатти-ҳаракатлар. Нима учун? Ёки ҳатто нотўғри: Украинанинг воқеаларга нима алоқаси бор?" фақат Беларус ва ички ишончга тааллуқли эмасми? " - деди украин президентининг офиси.

Улар "Украина ҳар бир миллатнинг жуғрофий ва сиёсий чегараларини аниқ ҳурмат қилади ва сайловлар ёки уларда кимнингдир ғалабаси ҳақидаги саволларни ҳал қилишга аралашмайди" деб таъкидлади, чунки "тўғрилик, сабр-тоқат - бу ҳар қандай миллат цивилизациясининг белгиси".

ЕИнинг ташқи ва хавфсизлик сиёсати бўйича олий вакили Жозеп Боррелл намойишчиларни қўллаб-қувватлади.

"Бугун юз минглаб беларуслар сиёсий маҳбусларнинг озод қилинишини, шунингдек, полиция зўравонлиги ва ҳақиқий сайловларда айбланганларни жавобгарликка тортилишини талаб қилиш учун тинч намойишга чиқди. Европа Иттифоқи Беларус халқини қўллаб-қувватламоқда", деб ёзди Боррелл твиттерда.